Идлэг шонхор шувуу

Эм шонхор эрээсээ арай том биетэй байх ба эр шонхорын биеийн урт 42-50 см, эм нь 52-59 см, эрийн далавчны дэлгэц нь 104-114 см, эм нь 120-120 см байдаг. Эрийн жин 820-890 г, эм нь 970-1130 г хүрдэг. Өд сөд нь цайвар хүрнээс хар бараан зүстэй байх ба цээж эвлий гуяны хучигч өдөндөө хар бараан харавтар толбонуудтай. Сүүлэндээ цайвар бараан хөндлөн судлуудтай. Эмийнх нь зүс эрээсээ арай бүдгэвтэр байна.
Залуу идлэг шонхорын хушууны уг, хөл савар нь шар, сүүл нь богино, толбо цөөхөн зэрэг шинж тэмдгээр ялгагдана. Заримдаа хааяа цав цагаан шонхор үзэгдэнэ.
Шонхорын төрлийн шувуудыг хушууны доод ирмэгт байх соёо хэлбэрийн махираар, товгороор бусад махчин шувуудаас амархан ялган таньдаг. Идлэг шонхор бусад төрлийн шонхоруудаас харьцангуй том байдгаараа ялгаатай, нүүдлийн махчин шувуу юм.
Гол хоол тэжээл нь огтоно, хулгана, зурам, үлий зэрэг болно. Залуу идлэг шонхор нуруу бараан хүрэн, нарийн улбар эмжээр бүхий өдтэй.

Дагзны өд цайвар бөгөөд хар голчтой, дэвүүрүүд улбардуу, дотор талаасаа мөн улбардуу толбо бүхий эрээн, залуур бараан хүрэн, хөндлөн судалтай, үзүүр цагаан, 10 сартайд үржилд орж хус бургасан төгөлд үүрээ засч 6 дугаар сарын эхээр 5-6 ш улбардуу, хүрэн толботой өндөг гарган нэг сарын дараа ангаахай гарна. Түргэн, Хархираа, Монгол Алтайн нурууны дагуу Ховд голын эхнээс Булган, Үенчийн гол, Тайшир, Их богд, Тэс гол, Дэлгэр мөрний дунд хэсэг, Идэр, Чулуут, Улз, Туул, Хэрлэн, Онон, болон Эгийн гол, Буйр, Халх Нөмрөгийн савд тархжээ.
Төгөл бургас шугуйтай голын хөндийд амьдарна.
Ховордсон үндэслэл: Тусгай зөвшөөрөл гэх нэрийн дор замбараагүй амьдаар барьж гадаадад бага төлбөртэйгээр гаргасаар байна. Мөн амьдаар нь барихдаа осолдох явдал цөөнгүй.
Хамгаалагдсан байдал: Хустай нуруу, Онон Балж, Нөмрөг зэрэг байгалийн цогцолборт газарт хамгаалагдаж байна.
Идлэг шонхор шувууг жил бүрийн 11-р сарын 15-наас дараа оны 6-р сарын 20 хүртэлх хугацаанд судалгаа, шинжилгээнээс бусад тусгай зориулалтаар амьдаар нь барихыг хориглоно.
Монгол Улсад “Тусгай сонирхол”-ын аялал жуулчлалыг эрчимтэй хөгжүүлэх, Монголын үндэсний уламжлалт соёл, аж ахуйн үндэс болсон бэлчээрийг хамгаалах, байгалийн тэнцвэрт байдлыг ханган, цөлжилтөөс сэргийлэх зорилгоор Идлэг Шонхор шувууг Үндэсний бахархалт шувуугаар зарласан. Үндэсний бахархалт шувууг зарлан тунхаглах анхны ёслолын үйл ажиллагаа явагдсан өдрөөс эхлэн Идлэг Шонхор шувууны дүрийг Монголын ард түмний түүх соёл, эрч хүч, эрх чөлөө, эв нэгдэл, байгаль дэлхийгээ хайрлах үзлийн билэгдэл болгон ашиглах, Идлэг Шонхор шувууг зүй бусын хорогдол, худалдаанаас хамгаалах арга хэмжээг санаачилж, хэрэгжүүлэхийг нийт иргэн, байгууллага, аж ахуйн нэгжид уриалсугай.

Ингэснээр манай улс үндэсний шувуутай болж буй дэлхийн 88 дахь орон болж байгаа юм.

Байгаль хамгаалагч

-    Аймгийн Засаг даргын А/420 тоот захирамжийн дагуу Сүхбаатар аймгийн ЗДТГ-аас ирүүлсэн албан бичгийн дагуу сумын засаг даргын захирамж гарган ажлын хэсэг томилон 4 хүний бүрэлдэхүүнтэй сумын хэмжээнд агаар бохирдуулах суурин эх үүсвэрийн үзлэг тооллогыг явуулж, агаар бохирдлын эх үүсвэртэй албан газар аж ахуйн нэгжийн талаарх тооллогыг орон нутагт зохион байгуулж, ажлын биелэлтийг Хөгжлийн бодлогын хэлтэст хүргүүлсэн. Нийт 16 агаар бохирдлын суурин эх үүсвэр, 2 ШТС тоологдсон
-    Тус суманд бүтээн байгуулалт хийж байгаа “Баянбогд сончин” ХХК сумын Хавиргын булгийг хамгаалж, тохижуулах ажлыг хийж, булгийн эргэн тойрон 4 га талбайд хашаа татах, эргэдэг хаалга хийх, хайлаас модны суулгац суулгах /150 ш/, байгаль уул, усаа хамгаалья самбарыг босгох, хашааны торыг гүйцээж татах зэрэг ажил гүйцэтгэхэд хяналт тавьж ажиллаа.

Онгон сумын байгаль хамгаалагч Д.Бэрцэцэг мэдээлэв.

Байгаль хамгаалагч

-    Соронзон толгой ХХК-ийн хайгуулийн талбайд БОХУБ Ж.Батцогт, сумын хэсгийн төлөөлөгч Ойдовцэрэн нарийн хамт хяналт шалгалт хийсэн. Шалгалтаар тус сумын нутагт бага хэмжээний талбай эзэмшдэг боловч орон нутгийн зөвшөөрөлгүйгээр өрөмдлөгийн ажил хийж гүйцэтгэх гэж байсныг таслан зогсоов. Холбогдох баримт бичгийг бүрдүүлж орон нутагт авчирч өгөх үүрэг өгсөний дагуу  хоногийн дотор баримтыг хүлээн авч зөрчлийг арилгуулсан.
-    БОАЖГ-ын ан амьтан хариуцсан мэргэжилтэн Л.Балдандорж, ахлах мэргэжилтэн Н.Мөнхбаатар, мэргэжилтэн Ш.Нямхүү нарын хамт Дэлгэрхаан уулын орчимд 30 орчим аргаль хонь, 2 хурга, Зараагийн ууланд 15 аргаль байснаас 1 хурга нийт 47 тооны аргаль тоолсон.
-    Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2011 оны 04 дүгээр сарын 28 өдрийн А-131 дугаар тушаалын 3 дугаар хавсралтын дагуу Агаар бохирдуулагчийн эх үүсвэрийн улсын нэгдсэн тоо бүртгэлийг сумын төвийн хэмжээнд зохион байгуулж ажилласан. Нийт 6 албан газрын 6 уурын зуух, 259 автомашин, 356 өрхийг хамруулж ажиллаа.
-    Хог хаягдлын тухай хуулийг хэрэгжүүлэх үүднээс нийтийн эзэмшлийн газар байрладаг албан байгууллага, аж ахуйн нэгжүүдэд хог хаягдлын савыг байрлуулж, тогтоосон цэгт хог хаягдлыг хаях зөөх, цэвэр орчин бүрдүүлэх талаар үүрэг өгч ажилласны дүнд бүх албан газар аж ахуйн нэгж байгууллагууд хогийн сав байрлуулан ашиглаж хэвшээд байна.
-    Тус сумаас баруун хойш 137 км-т оторын нутаг болох Хэнтий аймгийн Тарганы уулын зүүн энгэрт гарсан түймэрт хоёр машинтай, 21 хүний бүрэлдэхүүнтэй групп очиж түймэр унтраах ажилд оролцсон.

Түвшинширээ сумын байгаль хамгаалагч Б.Мөнх-Эрдэнэ мэдээлэв.

Байгаль хамгаалагч

-    Хууль бус ан агнуур зэвсэг нэгдсэн арга хэмжээг сумын хэсгийн төлөөлөгч, цагдаатай хамтран зохион байгуулж хэд хэдэн зөрчлийг илрүүлэн зохих хуулийн дагуу арга хэмжээг авч ажиллаа. Мөн БОАЖГ-ын ан амьтан орон нутаг хариуцсан мэргэжилтэн Л.Балдандорж, жолооч Д.Мижиддорж аймгийн цагдаагийн хэв журмын байцаагч Оюунбадрах нарын хамт сумын 3, 4, 5-р багийн нутгаар өдөр шөнийн эргүүлийг хийж нийт 6 зөрчлийг илрүүлж хуулийн дагуу арга хэмжээг авч ажиллаа.
-    Улсын хэмжээнд Агаар бохирдолтын нэгдсэн тоо бүртгэлийн судалгаанд БОХУБайцаагчаар ахлуулсан ажлын хэсэг гарч ажлын хэсэгт сумын цаг уурч, байгаль хамгаалагч миний бие оролцлоо. Судалгаанд нийт 250 айл өрх, 1 нэгдсэн халаалтын уурын зуух тоологдсон.

Сүхбаатар сумын байгаль хамгаалагч С.Ганбулган мэдээлэв.

Star зочид буудал

“НАРАН ШАРГА” ХХК-ын товч танилцуулга

       Тус ХХК нь 2000 онд анх баар зоогийн газрын чиглэлээр үүсэн байгуулагдсанаас хойш “STAR” төвд хүнсний дэлгүүр, биллъяард клуб, караоке гэсэн чиглэлээр 12 дахь жилдээ үйл ажиллагаа явуулж байгаа бөгөөд 2012  оноос энгийн 6 өрөөнд 14 хүн хүлээн авах тохилог зочид буудлыг нээн ажиллуулж байна. 

Харилцах утас:  70518876

                             99518899

                             99519988

№	Өрөөний тоо	Үзүүлэлт	Орны тоо	Үнэ ₮
1	201	Энгийн	2	25000₮
2	202	Энгийн	2	25000₮
3	203	Энгийн	2	25000₮
4	204	Энгийн	3	35000₮
5	205	Энгийн	3	35000₮
6	206	Энгийн /Дотроо 00 той/	2	35000₮

Дарьгангын мөнгөн хийц урлал

Монголын уран дархны урлал хийц донж хэлбэр маягаараа олон хэсэгт хуваагддаг. Тэдгээрийг дотор нь Далай Чойнхор вангийн, Говь мэргэн вангийн, Боржигон цэцэн вангийн гэх зэргээр нутаг хошууны заагаар ялган нэрлэдэг. Дарьгангын мөнгөний дарх нь 1700-аад оны тэртээгээс хөгжиж, нүүдлийн МАА-н хавсарга байдлаас бие даан хөгжин төрх төлөвөө олж, XVll-XX зуунд Монгол дархны бие даасан хийц найрлага болтлоо боловсорч үе уламжилсан сонгодог өвийг үлдээсэн юм. Монголын мөнгөн урлалын сүрлэг оргилуудын нэг бол “Дарьганга хийц” хэмээн алдаршсан уран тансаг, нарийн чамин, гүн утга билэгдэл шингэсэн, хэрэглээ, гоёл чимэглэлийн цогц нэгдэл бүхий мөнгөн урлалын үнэтэй бүтээлүүд мөн.  Дарьгангын дархчууд нь эхнэр, эмэгтэйчүүдийн өмсгөл хэрэглэл, гоёл чимэглэлийн зүйлд дан шүр болон сийлбэртэй шүрийг их хэмжээгээр оруулан хөөх, ухах, утсан сүлжмэлтэй хослуулан алтаар шарж, өнгөний гайхам тансаг цогц бүтээлийг урлахаас гадна хүмүүсийн өргөн хэрэглэдэг  давхар угалзтай эмээлийн чимэглэл, мөнгөн аяга, хэт хутга, гуяны боолт, соёо цохилуурт шүр, том шүрийг өргөнөөр оруулан урладаг бөгөөд дархан М.Балдан-Осорын 1964 онд урласан их гарын хос мөнгөн аяганы ёроолд хангарьдын өнгийг паалан оруулан урласан хийц нь өвөрмөц нэгэн уламжлал дэг сургууль байсныг илтгэн харуулдаг. Дарьганга хийц бол манай өвөг дээдсийн үнэт өв, эд эдлэхүүн хийгээд оюуны соёлын гайхамшигт бүтээл юм.

Дагшин булаг жуулчны бааз

Байршил: УБ хотоос 670 км, аймгийн төвөөс 180 км, Дарьганга сумын төвөөс 2 км байрлана.
Хүчин чадал: Нэг ээлжиндээ 40 хүн хүлээн авах хүчин чадалтай, зочид буудын 3 байшин, 3-н гэртэй.
Дарьганга сум, Алтан овооноос 2км, Зэгст нуурын хажууд Молцог элсээр хүрээлэгдсэн байгалийн үзэсгэлэнт газарт байрладаг ба хашаандаа 500 гаруй мод, 100 гаруй бургас, жимсний модтой.
Дарьганга сум
“ДАГШИН БУЛАГ” ХХК
E mail: Orgil9191@yahoo.com
Утас: 96260066  95043299

Аргаль угалз-Ovis ammon

Аргалийн эрийг угалз, эмийг аргаль, төлийг нь хурга гэдэг. Угалзын биеийн урт 140-180 см, сэрвээний өндөр 100-125 см, жин 110-200 кг, аргалийн биеийн урт 130-160 см, сэрвээний өндөр 95-115 см, жин нь 80-100 кг хүрдэг. Угалз хүчирхэг том угалзалсан эвэртэй, аргаль богино жижигхэн эвэртэй.
Алтайн аргаль Монгол оронд байгаа бүх зүйлийн аргаль угалзнаас бие эвэр, толгойн хэмжээгээр хамгийн том юм. Аргаль угалзны зүс цайвар хүрэн, боровтор хүрэн байдаг. Алтайн нуруу, Хар Азарганы нуруу, Бурхан Буудай, Алагхайрхан, Бүс хайрхан зэрэгт аргаль бий. Сүхбаатар аймгийн Түвшинширээ суманд 4 сүрэгт 50 гаруй, Баяндэлгэрт 3 сүрэгт 45, Дарьгангын Баруун нартад 12, Онгоны Будрын чулуунд 16, Мөнххааны Баян ууланд 13, Сүхбаатар сумын Дарханхаан, Наран саранд тус бүр 1 толгой нийт 140 орчим аргаль хонь байршин нутаглаж байна.
Аргаль уулын өтгөн өвстэй зоо нуруу, уулын задгай хээр хад асга багатай толгод орчмоор амьдралтай. Зуны өглөө үдэш идэвхтэй, өвлийн улиралд өдөржин билчээрлэдэг. Олон зүйлийн өвслөг бутлаг ургамлын ногоон хэсэг, цэцэг, навч, иш, хялгана, улалж, сонгино, мангираар зонхилон хооллодог. Аргаль 2,5-3 настай бие гүйцэж үржилд ордог. Угалз таван настайгаасаа эхлэн ороо хөөцөлдөөнд орж 10-20 аргаль хурааж өөрийн хуй сүрэгтэй болно. 11-р сарын эхээр нийллэгт орж 5,5 сар хээлээ тээнэ. Алтайн өвөр говьд 4дүгээр сарын сүүлчээр, Монгол Алтай, Хангай орчимд арай орой хургалж эхэлнэ. Ихэвчлэн ганц сөнгө, хааяа ихэрлэнэ.
Манай оронд 1953 оноос эхлэн агнахыг хориглож, ЗГ-ын шийдвэрээр ховор амьтны зэрэглэлд, Монгол орны хөхтөн амьтны Улаан дансанд тус тус бүртгэгдэж, тархац нутгийн 14 орчим хувь нь улсын тусгай хамгаалалттай газарт орсон. 

Байгаль хамгаалагч

-    Ерөнхий боловсролын сургуулийн нийгмийн ажилтан, сурагчын оролцооны байгууллагуудтай хамтран “Эрүүл бие цэвэр орчин” аяллыг сумынхаа түүхэн болоод байгалийн үзэсгэлэнт газруудаар аялуулсан. Уг аялалд 85 хүүхэд, удирдах 5 багш, миний бие оролцож аяллын үеэр түүхэн газруудыг цэвэрлэх, түүхэн орчинтой танилцаж 3 төрлийн тэмцээн уралдааныг зохион байгууллаа.
-    Мөн сумын нутаг Болор Хонхор, Баянголын Харганга, Төхөмын бор овоонд тавьсан тарваганд мониторинг судалгаа хийж тарваганы ичээг судалж, хүний ямар нэгэн нөлөөнд автаагүй байна.
-    Аймгийн хэмжээнд зохион байгуулж буй “Эрүүл орчин Эрүүл амьдрал” хөдөлгөөнийг удирдан зохион байгуулж, хяналт тавих үүрэг бүхий сумын орлогч даргаар ахлуулсан ажлын хэсэгт оролцон ажиллаж, төлөвлөгөө гаргаж ажилласан. Уг хөдөлгөөний үеэр ард иргэд хүүхэд багачуудын аюулгүй эрүүл орчинг бүрдүүлэх зорилгоор 2-р багийн Засаг даргатай хамтран золивон нохой устгалыг засаг даргын тамгын газраас зохион байгуулж  ажиллаа. Мөн аж ахуйн нэгж, айл өрх, албан байгууллагуудыг бүх нийтийн цэвэрлэгээг аяны хүрээнд зарлан зохион байгуулав.
-    Хүйтэний улирал эхлэж байгаатай холбогдуулан сумын нутагт цагаан зээр ихээр орж ирэхтэй холбогдуулан хууль бус агнуурыг зогсоох зорилгоор өдөр болон шөнийн эргүүлийг хийж, гарсан зөрчлийг хуулийн дагуу цаг тухайд нь арилгаж байна.
 

Сүхбаатар сумын байгаль хамгаалагч С.Ганбулган мэдээлэв.

᠋Байгаль хамгаалагч

-    Хууль бус ан агнуурын тухай 45 хоногийн хугацаатай удирдамж боловсруулж гарган БОХУБ, Цагдаа, Төлөөлөгчийн хамт сумруу орох гарах зам болон цагаан зээр нутаглаж байгаа газруудаар эргүүл хяналт хийж байна. Мөн цагаан зээр хууль бусаар агнан худалдан борлуулж байгаа иргэдийн мэдээллийг худалдан авах, зээрний зөвшөөрөл өгч байгаа талаар зарлал бичиж үйлчилгээний газруудад наасан. 
-    Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээний тухай хуулийн дагуу нөлөөлөх байдлын үнэлгээнд ороогүй буюу хугацаа нь дууссан ААНБ болон үйлчилгээний газруудын бичиг баримтыг холбогдох газарт хүргүүлээд байна.
-    Ерөнхийлөгчийн зарлигаар бүх нийтээр мод тарих өдрөөр Идэвхтэн байгаль хамгаалагчийн чацарганы талбайд улиас, хайлс нийлсэн 30 гаруй суулгацыг суулгалаа.

Баяндэлгэр сумын байгаль хамгаалагч Ч.Мөнхзул мэдээлэв.

Байгаль хамгаалагч

-    Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн 2010 оны 63 тоот зарлигийн дагуу бүх нийтээр мод тарих өдрөөр Онгон сум тус бүр нь 3500 төгрөгийн үнэтэй нийт 70 ш чацарганы мод суулгасан.
-    Байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн тухай хууль болон СИТХ-ын тогтоолын дагуу барилга орон сууц барьж байгаа албан газар, аж ахуйн нэгж, иргэдэд түгээмэл тархацтай ашигт малтмал ашигласны төлбөр төлөх тухай албан мэдэгдэл хүргүүлсэн.
-    Орон нутагт бүтээн байгуулалт хийж байгаа Хүн эмнэлэг болон Онгон суманд баригдаж байгаа тагнуулын барилгад хяналт тавьж, тагнуулын барилга нийтийн эзэмшил газар элс асгасан зөрчлыг арилгуулж мөн жорлонтой болох шаардлага тавиад байна.

Онгон сумын байгаль хамгаалагч Д.Бэрцэцэг мэдээлэв.

Байгаль хамгаалагч

-    Тус сум нь орон нутагтаа “Тохьжилт 2012” болзолт уралдааныг зохион  багуулж дүгнэсэн. Үүнд: албан газар 2, ААНБ 2, Айл өрх 10-ыг тус тус шагнаж нийт 1.7 сая төгрөгөөр урамшуулсан. Энэхүү шагналыг гардуулах үйл ажиллагаан дээр АХА тэмцээнийг зохион байгуулсан.
-    Сумын хэмжээнд бүх нийтийн цэвэрлэгээг зохион байгуулж айл өрх тус бүр хашаанаасаа 50*50 метрийн зайтай цэвэрлэгээ хийсэн. Тус цэвэрлэгээнд гараагүй буюу эзэнгүй байсан 23 айлуудад мэдэгдэл хүргүүлж цэвэрлүүлсэн.
-    Сумын Засаг даргын тамгын газраас амьдралын нөхцөл баталгаажих түвшингээс доогуур айл өрхүүдэд лизингээр хашаа барьж өгөх ажилд тамгын газрын бүх ажилчдыг тайчлан 5 хоног ажилласан. Ажлын хугацаанд 8 айлын хашаа барьсан.
-    Д.Маамын нэрэмжит Ерөнхий боловсролын сургуулийн газарзүйн багш Г.Амгаланбаатартай хамтран байгальтай зөв боловсон харьцах, ан амьтан, ургамлыг танин мэдэх зорилгоор 8-р ангийн хүүхдүүдийн дунд сумаас баруун урагш байрлах Зараагийн уул руу явган аяллыг зохион байгуулсан. Мөн аяллын үеэр хог хаягдлыг түүж, хүүхдүүдэд хог хаягдлын талаар мэдээлэл өгсөн.
 

Түвшинширээ сумын байгаль хамгаалагч Б.Мөнх-Эрдэнэ мэдээлэв.

Байгаль хамгаалагч

-    Сумын хөгжил үзэсгэлэн худалдаанд сумын иргэдийн хийсэн бүтээгдэхүүн болон тарьж ургуулсан хүнсний ногоо, тасалгааны цэцэг зэргээрээ оролцсон. Мөн үзэсгэлэн худалдааны үеэр байгаль орчны хууль тогтоомжуудын талаар гарын авлага бэлдэж тараасан.
-    Сумаас баруун тийш 40 орчим км-т цагаан зээрийн хууль бус агналтын талаар эргүүл хийсэн. Энэ үеэр хууль бус ангийн талаар зөрчил гараагүй.
-    Дэлхийн байгаль хамгаалах сарын аяны хүрээнд Ерөнхий боловсролын сургуулийн хүүхдүүдтэй хамтарч “Хэний анги хамгийн аривч, хямгач, бүтээлч вэ?” хог хаягдалаар бүтээл хийх уралдааныг зохион байгуулсан.
-    Улаанбаатар хотын “Хот тохьжилт үйлчилгээний газрын ажлын хэсэгтэй хамтарч сумын төвийн эзэнгүй 70 нохойг устгасан.

Уулбаян сумын байгаль хамгаалагч П.Болортунгалаг мэдээлэв.

Хүнт ухаагийн хүн чулуу

Наран, Онгон, Дарьганга сумдын заагт Хүнт цагаан нуур гэдэг газар Хүнт ухаа нэртэй хоёр хүн чулуун хөрөг байдаг. Энэ хоёр хүн чулуу нь Дарьгангын хүн чулуун хөргөөс ихээхэн ялгаатай бараг Монголд ганцхан гэж хэлж болохоор тийм өвөрмөц хүн чулуу юм. Энэ хүн чулууг зарим хүмүүс бөхийн хүн чулуу гэж нэрлэдэг. Учир нь наадмын талбай бүхий өндөрлөг толгой дээр баруун, зүүн талын бөхчүүд шиг хооронд нь 80 орчим метрийн зайтай байрлуулж бөхийн өмсгөл бүхий зодог, туушуутай дүрсэлсэн ижил хос хүн чулуу болно. Биеийн хэлбэр нь булчинлаг бөхийн хэв шинжийг харуулснаас гадна эр хүний бэлэг эрхтэнг тод томруун дүрсэлсэн байдаг. Хоёр гарыг хүйсний дээд талд зангидаж хийсэн. Ийм учраас энэ хоёр хүн чулууг зарим эрдэмтэн судлаачид бөхийн хүн чулуу гэж үздэг.

“Хил орчмын аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхэд Монгол, Хятад талуудын оролцоо хамтын ажиллагаа” сэдэвт зөвлөлдөх уулзалт боллоо

Аймгийн Засаг даргын тамгын газар, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын газар хамтран энэ сарын 11-ны өдөр Баруун-Урт хотод Хил орчмын аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх, жуулчдын аялах тав тухтай байдлыг хангах, хилийн боомтоор иргэдийг түргэн шуурхай, саадгүй нэвтрүүлэх, хоёр орны хамтын ажиллагаа өргөжүүлэх зорилгоор “Хил орчмын аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхэд Монгол, Хятад талуудын оролцоо хамтын ажиллагаа” сэдэвт зөвлөлдөх уулзалтыг зохион байгууллаа. Зөвлөлдөх уулзалтанд Монголын талаас Сүхбаатар аймгийн Засаг дарга Ж.Батсуурь, Аймгийн засаг даргын тамгын газрын дарга Ж.Жавхаатөгс, ЗДТГ-ын Хөгжлийн бодлогын хэлтсийн мэргэжилтэн Мөнх-Учрал, Гадаадын иргэн харъяатын асуудал эрхлэх газрын дарга Шархүү, Цагдаагийн хэлтсийн дарга С.Эзэннайрамдах, Бичигт боомтын Шалган нэвтрүүлэх боомтын дарга М.Энхманлай, Хилийн цэргийн 0146-р ангийн Шалган нэвтрүүлэх тасгийн ажилтан А.Ариунзориг, Бичигт боомтын ажлын албаны дарга Д.Гансүх, Аян Трэйлс ХХК-ны Ерөнхий захирал Ч.Батзаяа, гүйцэтгэх захирал Урангоо, Худалдаа аж үйлдвэрийн танхимын дарга С.Батболд, ӨМӨЗО-ны талаас Зүүн үзэмчин хошууны Засгийн ордны орлогч дарга Батмөнх, Аялал жуулчлалын товчооны дарга Цэцэнбаатар, аялал жуулчлалын товчооны ажилтан Х Дагуул, Гадаад явдлын албан гэрийн ажилтан Санчир, Хорио цээрийн байцаан шалгах товчооны дэд дарга Зан Юн Хун нар болон иргэд оролцлоо. Энэ удаагийн зөвлөлдөх уулзалтаар Аялал жуулчлалын чиглэлээр 2012, 2013 онуудад хийх ажлын төлөвлөгөөг хэлэлцэн баталж, ирэх 2013 оны 1-р сард ӨМӨЗО-ны Улиастай хошуунд “Хөх дорно” уран зургийн үзэсгэлэн, худалдааг хийхээр болсон.

Байгаль хамгаалагч

•    Тус сумын Засаг дарга Х.Төмөрхуяг, БОХУБайцаагч Ж.Батцогт, Газрын даамал Аюушсүрэн нарын хамт Алтны хайгуулын Их монгол майнанг ХХК-ны нөхөн сэргээлтийн ажлыг хүлээж авсан.
•    Тус сумаас баруун урагш 12 км-т байрлах Зараагийн ууланд байгаа аргаль хонинд ажиглалт хийсэн бөгөөд одоогийн байдлаар зөрчил гараагүй нийт 15 тооны аргаль хонь байсан.
•    Алтанбулгийн эхийг хашиж хамгаалсан хашаа зарим талаараа эвдэрч мал ороод байна гэсэн иргэдийн мэдээллийн дагуу ЦБГТМТ-ын зохицуулагч Болортуул, БОХУБайцаагч Ж.Батцогт, Газрын даамал Аюушсүрэн болон 5 иргэний хамт очиж хашааг сэргээн тохижуулж  янзалсан бөгөөд дотор нь нийт 12 ширхэг дэрсийг шилжүүлэн суулгасан нь одоо сайн ургаж байна.
•    Сумын Өгөөмөр багийн нутаг дэвсгэрт Цагаан зээрийн тандалт хийлээ. Тандалтын үеэр цагаан зээр 10-20 толгойгоороо мэр сэр тааралдаж байсан бөгөөд өөр газраас зээр орж ирээгүй болно. Мөн уг ажлыг гүйцэтгэх явцдаа идлэг шонхор шувууны 45 хиймэл үүрийг эргэж, унасан нэг үүрийг босгосон.
•    Сумын иргэн Э.Мөнхбат сумын төвөөс 25 км-т байрлах Хөндий гэдэг газраас 3 ширхэг цан оллоо гэсэн мэдээллийн дагуу БОХУБайцаагч Ж.Батцогттой хамт очиж шалгахад цан нь хагарсан байдалтай олдсныг авчираад байна.

Түвшинширээ сумын Байгаль хамгаалагч Б.Мөнх-Эрдэнэ

Байгаль хамгаалагч

•    09-р сарын 20, 21-ны өдрүүдэд БОХУБайцаагч Н.Ганбаттай хамтран тус сумын нэгдсэн хогийн цэгийг Шар хаданд ашиглалтын тусгай зөвшөөрөлтэй ЭФ ЖИ ПИ ЭМ ХХК-ны Ковш маркийн түрэгч трактор, Ново маркийн ачааны машиний тусламжтайгаар цэвэрлэж цэгцэлж талбайг багасгаж ажиллаа. Өмнө онд түрж цэвэрлэсэн талбайд түрүү өвөл иргэд хогоо хийж дүүргэсэн байсныг түрж дахин шинээр талбай засаж, урьд нь үлдсэн байсан хогнуудыг ачиж хонхорт нь хийж булсан.
•    Энэ сард цаг агаар сэрүүн салхитай сар байлаа. Сарын дунд үеэр дуу цахилгаантай бороо орсон ба 09-р сарын 18-ны өдөр аянга цахилгааны улмаас тус сумын нутаг дээр 3 гал түймэр гарсан. Сумын баруун хойно 10 гаруй км, сумын баруун талд Сэвсүүлд, сумын зүүн хойно Тарнад тус тус нэгэн зэрэг гал түймэр гарсан. Сумын Тамгын газраас шуурхай арга хэмжээ авч гурван зэрэг машинтай хүмүүсийг явуулж мөн гал түймэр гарснаас хойш бороо орж түймэрийг хурдан унтраасан.

Түмэнцогт сумын байгаль хамгаалагч Х.Гүрсоронзон мэдээлэв.