Шилийн богд уул- Сөнөсөн галт уул байна. Шилийн богд уул- Амилсан сайхан домог байна. Шилийн богд ууланд Сар хээр хонох юм Шилийн богд ууланд Сэтгэл хоргодон үлдэх юм.
Friday, March 29, 2013
Wednesday, March 27, 2013
Сөдөтийн цагаан чулууны бичээс
Наран сумын нутагт Сөдөтийн цагаан чулууны бичээс нь 1410, 1696 онд Монгол улсын нутагт болсон түүхэн 2 чухал үйл явдалтай холбогдуулан бичсэн дурсгал юм. 1409 оны 7-р сард Хятадын Мин улсын Юн лэ хаан Монгол улсыг дайлахаар буман цэрэг хөдөлгөн авч гараад Хэрлэн голын хавьцаа 8-р сард монгол цэрэгтэй тулалдаж ялагджээ. Мин улсын хаан ийнхүү ялагдсандаа хилэгнэж 1410 оны хавар дахин 50 түмэн цэрэг толгойлон Монгол нутаг руу цөмрөн довтолсон ба тэрээр 5-р сарын 19-нд Сөдөтийн цагаан чулууг дайрч өнгөрөхдөө анхны бичээсийг сийлжээ.
Бичээсэнд: Ху нарыг барих уул. Их Мингийн эзэн хаан ху дээрэмчдийг залхаан цээрлүүлэх их цэргийг удирдан үүгээр өнгөрөв. Юн Лэ-гийн 8-р он цагаан бар жил улаагчин тахиа жил 4-р сарын тэргэл 16-ны хар хулгана өдөр гэжээ.
Сөдөтийн цагаан чулууны 2 дахь бичээс зүүн гарын хаант улсын хаан Галдан бошигт /1644-1697/ Манж Чин улстай байлдсан үйл явдалтай холбоотой юм. Манжийн түрэмгийллийг эсэргүүцсэн Галдангийн эсрэг Чин улс 1696 оны хавар 20 түмэн цэргийг эзэн хаан Энх амгалан 3 зам болгон хөдөлгөсөн. 1696 оны хавар эзэн хаан бүх цэргээ толгойлон Дарьгангын нутгаар дайрч гарахдаа Мин улсын эзэн хааны бичээс бүхий Сөдөтийн цагаан чулуун дээр 2 зүйлийн бичээс нэмж сийлжээ.
Бичээсэнд: Эзэн хааны дурсгалын бичээс, тэнэгэр говьд илдээ ирлэж, тэнгэр ууланд жадаа үзүүрлаж эгнэгт ху нарын тосыг арилгаж элс манхныг үүрд арилгана гэсэн байдаг.
Бичээсэнд: Ху нарыг барих уул. Их Мингийн эзэн хаан ху дээрэмчдийг залхаан цээрлүүлэх их цэргийг удирдан үүгээр өнгөрөв. Юн Лэ-гийн 8-р он цагаан бар жил улаагчин тахиа жил 4-р сарын тэргэл 16-ны хар хулгана өдөр гэжээ.
Сөдөтийн цагаан чулууны 2 дахь бичээс зүүн гарын хаант улсын хаан Галдан бошигт /1644-1697/ Манж Чин улстай байлдсан үйл явдалтай холбоотой юм. Манжийн түрэмгийллийг эсэргүүцсэн Галдангийн эсрэг Чин улс 1696 оны хавар 20 түмэн цэргийг эзэн хаан Энх амгалан 3 зам болгон хөдөлгөсөн. 1696 оны хавар эзэн хаан бүх цэргээ толгойлон Дарьгангын нутгаар дайрч гарахдаа Мин улсын эзэн хааны бичээс бүхий Сөдөтийн цагаан чулуун дээр 2 зүйлийн бичээс нэмж сийлжээ.
Бичээсэнд: Эзэн хааны дурсгалын бичээс, тэнэгэр говьд илдээ ирлэж, тэнгэр ууланд жадаа үзүүрлаж эгнэгт ху нарын тосыг арилгаж элс манхныг үүрд арилгана гэсэн байдаг.
Tuesday, March 26, 2013
Дэлхийн Ус, Цаг уурын өдрийг тэмдэглэн өнгөрүүллээ.
Tuesday, March 19, 2013
Ус дэд хөтөлбөр
Усны дэд хөтөлбөр батлах тухай
Аймгийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Тэргүүлэгчдийн Хурлын хуралдаанаас “Усны тухай хууль”- ийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1.1-ийг үндэслэн ТОГТООХ нь:
Нэг .Аймгийн “Ус” – дэд хөтөлбөрийг нэгдүгээр, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх нэгдүгээр үе шатны арга хэмжээний төлөвлөгөөг хоёрдугаар хавсралтаар тус тус баталсугай.
Хоёр. Аймгийн “Ус” дэд хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг ханган ажиллаж, үр дүнг нь жил бүр аймгийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал болон Тэргүүлэгчдэд тайлагнаж байхыг аймгийн Засаг дарга /Ж.БАТСУУРЬ/-д даалгасугай.
Гурав.Дэд хөтөлбөр, төлөвлөгөөний хэрэгжилтэнд хяналт тавьж ажиллахыг аймгийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдэд үүрэг болгосугай.
ДАРГА П.МӨНХЖАРГАЛ
Сүхбаатар аймгийн ИТХТ-ын ...... оны …..тоот
тогтоолын 1 дүгээр хавсралт
“УС” ДЭД ХӨТӨЛБӨР
НЭГ. НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ :
Аймгийн оршин суугчдын усны хэрэглээний түвшин харилцан адилгүй бөгөөд орон сууцанд оршин суугчид хоногт дунджаар 60 - 150 л, хөдөө болон гэр хороололд оршин суугчид дунджаар 5-10 л ус хэрэглэдэг. Ус ашиглалтын хэмжээ жилээс жилд өсөн нэмэгдэх хандлагатай байгаа бөгөөд цаашид суурин газрын усан хангамж, ариутгах татуургын хүртээмжийг сайжруулах, мал аж ахуйн болон газар тариалангийн тогтвортой байдлыг хангах, бэлчээр газар тариалангийн талбайг усжуулах, уул уурхайн болон бусад үйлдвэрлэлийн салбаруудын хөгжлийг тодорхойлоход үндсэн дэд бүтцийн нэг хөгжлийн гол хүчин зүйл нь ус болж байна.
Дэлхийн уур амьсгалын өөрчлөлтийн улмаас гадаргын усны ууршил 2020 онд 39-66 мм, 2050 онд 50-72 мм, 2080 онд 106-193 мм тус тус нэмэгдэх улмаар цэвдэг доошлох хандлагатай байна. Манай аймаг гадаргын болон худаг уст цэгийн тооллогыг 2011 онд зохион байгуулсан дүнгээс үзэхэд нийт гол горхи 69, булаг 307, рашаан 6, нуур 180, худаг 1762, цэвэрлэх байгууламж 2, үерийн хамгаалалтын далан 1, услалтын систем 2, цооног 16 тус тус тоологдсоноос гол горхи 14, нуур 27, булаг шанд 29 тус тус ширгэсэн дүн гарсан нь ус ашиглалт ба усны хэрэглээ харьцангуй бага боловч уур амьсгалын өөрчлөлт, аж ахуйн үйл ажиллагааны нөлөөгөөр усны горим, нөөц, чанарт өөрчлөлт орж хомсдож байгааг илэрхийлнэ..
Аймгийн хэмжээнд ус ашиглалт, усны хэрэглээнд тавих хяналт боловсронгуй бус, энэ талаарх эрх зүйн орчин, нэгдсэн мэдээлэл, хяналтын тогтолцоо хараахан бүрдээгүй байгаа нь ус ашиглалт, усны хэрэглээний мэдээллийг нарийвчлан гаргаж хянах, менежемент хийхэд хүндрэл учруулж байна.
ХОЁР: ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЗАРЧИМ
Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаанд дараахь зарчим баримтална
• Дэвшүүлсэн зорилт, арга хэмжээнүүдийг цаг хугацаа алдалгүй хэрэгжүүлэх
• Усыг зүй зохистой ашиглах, түүний нөөцийг хомсдох бохирдохоос хамгаалах ажилд иргэд, төрийн болон төрийн бус байгууллага, иргэний нийгмийн байгууллага, аж ахуйн нэгжүүдийн оролцоог хангах
• Салбар хоорондын үйл ажиллагааны уялдааг хангаж иж бүрэн хангах
• Эдийн засгийн өсөлтийг нэмэгдүүлэхдээ экологийн тогтвортой байдлыг хадгалах
• Үндэсний болон аймгийн бодлого чиглэл, хөтөлбөр, төлөвлөгөөтэй уялдуулах
ГУРАВ. ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙН ЗОРИЛГО
Аймгийн усны нөөцийг хомсдох бохирдохоос хамгаалах, боломжит нөөцийг зүй зохистой ашиглан аймгийн хөгжлийн түлхүүр болгох, хүний эрүүл орчинд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх төрийн бодлогыг хэрэгжүүлэхэд энэхүү дэд хөтөлбөрийн зорилго оршино.
ДӨРӨВ. ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙН ЗОРИЛТУУД
4.1.Аймгийн усны нөөцийг хамгаалах түүний бүрэлдэн тогтох, цэвэр ариун чанараа хадгалах, байгалийн аясаар нөхөн сэргэх бүхий л боломжийг хангана.
4.2. Нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд усны нөөц, чанарын хяналт-шинжилгээний байнгын, тасралтгүй, шинэ дэвшилтэд технологид суурилсан сүлжээ байгуулан ажиллуулж мэдээлэл удирдлагын шуурхай байдлыг хангана.
4.3. Усны нөөцийн хуримтлалыг бий болгох, хүн амыг эрүүл ахуйн стандартын шаардлагад нийцсэн усаар хангаж, үйлдвэрлэл, хөдөө аж ахуйн ус хангамжийг сайжруулан тогтвортой хөгжлийг тэтгэх.
4.4. Усны нөөцийг зүй зохистой ашиглах, хэмнэх, хаягдал бохир усыг эргүүлэн ашиглах, цэвэрлэх дэвшилтэд технологи нэвтрүүлэх, үерийн аюулаас хамгаалах цогц арга хэмжээг хэрэгжүүлэх, үүнд чиглэсэн аливаа үйл ажиллагаа, санал санаачилгыг хууль тогтоомжийн хүрээнд дэмжинэ.
4.5. Усны нөөц ашиглалтын менежементийг боловсронгуй болгож ус ашиглалтын олон талт харилцааг зохицуулах эрх зүйн орчин, зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох, боловсон хүчнийг чадавхжуулна.
4.6. Усны нөөцийг хамгаалах, зүй зохистой ашиглах шинжлэх ухааны мэдээлэл, дэвшилтэд арга технологийг уламжлалт зан үйл, ёс суртахууны хэм хэмжээгээр баяжуулан өсвөр залуу үе, нийт иргэдэд сурталчлан түгээн дэлгэрүүлж, нийтийн үйл хэрэг болгоно.
.
ТАВ. ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЧИГЛЭЛҮҮД
5.1. Аймгийн усны нөөцийг хамгаалах түүний бүрэлдэн тогтох, цэвэр ариун чанараа хадгалах, байгалийн аясаар нөхөн сэргэх бүхийл боломжийг хангах зорилтын хүрээнд дараах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.
5.1.1. Аймгийн гадаргын усны урсац бүрдэх сав газрын эхэд хамаарах газрыг орон нутгийн тусгай хамгаалалтанд авч ой, ургамлан нөмрөгийг нөхөн сэргээх ажлыг хийх, түймэр хортон шавьжаас хамгаалах арга хэмжээ авах.
5.1.2. Үүлэнд зориудаар нөлөөлж унах хур тунадасны хэмжээг нэмэгдүүлэх ажлыг жил бүр тодорхой төсөв, төлөвлөгөөтэйгээр хэрэгжүүлнэ.
5.1.3. Усан сан бүхий газрын онцгой болон энгийн хамгаалалтын бүс, ус хангамжийн эх үүсвэрийн эрүүл ахуйн бүсийг бүрэн тогтоож, дэглэмийг мөрдүүлэх.
5.1.4. Ус хангамжийн эх үүсвэрийн өнөөгийн байдалд үзлэг хийж, түүний эрүүл ахуйн бүс болон тэжээгдлийн мужид явуулж байгаа болон явуулахаар байгаа усны нөөц, чанар, нөхөн сэлбэлт цэвэршилтэнд сөрөг нөлөө үзүүлж байгаа үйл ажиллагааг зогсоох арга хэмжээг хэрэгжүүлнэ.
5.1.5. Усан хангамжтийн нөхцөл байдлын эрсдлийн үнэлгээ хийнэ.
5.1.6. Хөрсний бохирдлоор бохирдож болох ундны усны судалгааг гаргана.
5.1.6. Булаг шандны эхийг хамгаалах үйл ажиллагааг үргэлжлүүлэн хийж, аймгийн нутаг дэвсгэрт оршдог 20 булаг шандын эхийг тохижуулах хамгаалах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх.
5.2. Нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд усны нөөц, чанарын хяналт-шинжилгээний байнгын, тасралтгүй, шинэ дэвшилтэд технологид суурилсан сүлжээ байгуулан ажиллуулж мэдээлэл удирдлагын шуурхай байдлыг хангах зорилтын хүрээнд дараах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.
5.2.1. Аймгийн ус, цаг уур, орчны шинжилгээний сүлжээнд техник, технологийн шинэчлэл хийж аюулт үзэгдэл болон гамшгаас урьдчилан сэргийлэх, цөлжилтийн үйл явцад хяналт, мониторинг хийх чадавхыг дээшлүүлэх.
5.2.2. Газар доорх усны хяналт-шинжилгээний сүлжээ байгуулж, аймгийн төвийн ус хангамжийн эх үүсвэрийн дэвсгэр талбайг хамарсан хяналт-шинжилгээний цооногуудыг өрөмдөж тоноглон улсын сүлжээнд холбуулах.
5.2.3. Аймгийн хэмжээний усны мэдээлэл боловсруулах, дамжуулах хүчин чадлыг нэмэгдүүлж, программ хангамж, үйл ажиллагааг боловсронгуй болгон орчин үеийн мэдээллийн технологийн дэвшил, ололтыг нэвтрүүлэх замаар усны мэдээллийн санг боловсронгуй болгох.
5.2.4. Аймаг сумдын нуур, цөөрөм, булаг, худаг гэх мэт гадаргын болон газрын гүний усны нөөц зураглалтай болно
5.3. Усны нөөцийн хуримтлалыг бий болгох, хүн амыг эрүүл ахуйн стандартын шаардлагад нийцсэн усаар хангаж, үйлдвэрлэл, хөдөө аж ахуйн ус хангамжийг сайжруулан тогтвортой хөгжлийг тэтгэх зорилтын хүрээнд дараах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.
5.3.1. Сумын төв суурин газруудын ус хангамжийн эх үүсвэрийн эрэл, хайгуулыг хийж, эх үүсвэрийг тогтоон нөөцийг тодорхойлох.
5.3.2. Аймгийн хэмжээнд жил бүр 20–аас доошгүй гүн өрмийн худаг шинээр гаргах, шинэчилсэн засвар хийх замаар бэлчээр ашиглалтыг сайжруулна.
5.3.3. Усалгаатай газар тариаланг өргөжүүлэхэд шаардлагатай цас, борооны ус хуримтлуулах хөв цөөрөм усан санг шинээр бий болгох..
5.3.4. Аймгийн төвийн шинэ хорооллуудын инженерийн шугам сүлжээний өргөтгөл, шинэчлэлтийг хийх.
5.3.5. Сумын сургууль, цэцэрлэг, эмнэлгийн болон нийтийн ахуй үйлчилгээний байгууллагын ус хангамж, ариутгах татуургын системийг шинээр тавьж, шинэчилж ашиглалтанд оруулах.
5.4. Усны нөөцийг зүй зохистой ашиглах, хэмнэх, хаягдал бохир усыг эргүүлэн ашиглах, цэвэрлэх дэвшилтэд технологи нэвтрүүлэх, үерийн аюулаас хамгаалах цогц арга хэмжээг хэрэгжүүлэх, үүнд чиглэсэн аливаа үйл ажиллагаа, санал санаачилгыг хууль тогтоомжийн хүрээнд дэмжиж дараах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.
5.4.1. Томоохон сум суурин газруудын бохир ус цэвэрлэх байгууламжид техник, технологийн шинэчлэл хийж, ашиглалтыг сайжруулан стандартын шаардлагад нийцүүлэх.
5.4.2. Усыг хамгаалах, арвижуулах, хаягдал бохир усыг цэвэршүүлэн эргүүлэн ашиглах санаачилгыг урамшуулах үйл ажиллагааг хэвшил болгох.
5.4.3. Ундны болон бохир усны цэвэрлэгээний хяналтын лабораторыг аймгийн төвд байгуулж үйл ажиллагааг нь боловсронгуй болгох.
5.4.4. Барилга байгууламжийн дээврийг хур тунадасны ус цуглуулах боломжтойгоор хийх, барилга байгууламжийн зураг төсөлд хур борооны усыг хуримтлуулан авах бололцоотой байхаар тусгаж, түүнийг ахуй хэрэглээ болон ногоон байгууламжийн ус хангамжид ашиглах нөхцөлийг бүрдүүлэх.
5.4.5. Аймгийн төв болон бусад сум, суурин газруудын үерийн хамгаалалтын төлөвлөлт, ашиглалт, бүрэн бүтэн байдлыг хянан үзэж, шаардлагатай өөрчлөлтийг хийж боловсронгуй болгох арга хэмжээг авах.
5.4.6. Баруун –Урт сумын ус хангамж ариутгах татуургын тусгай зориулалтын машин механизм, тоног төхөөрөмжийн парк шинэчлэлийг хийх.
5.4.7. Ус хангамж, ариутгах татуургын төвлөрсөн системд холбогдоогүй айл өрх, албан газар болон жуулчны баазуудад байгаль орчинд халгүй жорлон, хаягдал усыг цэвэршүүлэн хэрэглэх дэвшилтэд технологийг нэвтрүүлж, тэдний өдөр тутмын хэрэглээнээс гарах хаягдал бохир усны хэмжээг багасгах.
5.5. Усны нөөц ашиглалтын менежементийг боловсронгуй болгож ус ашиглалтын олон талт харилцааг зохицуулах эрх зүйн орчин, зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох, боловсон хүчнийг чадавхжуулах зорилтын хүрээнд дараах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.
5.5.1. Аймгийн нутаг дэвсгэрт оршдог 2 буюу түүнээс дээш аймгийн нутаг дэвсгэрийг дайран урсдаг голын сав газрын зөвлөлийн үйл ажиллагаанд аймаг төлөөлсөн гишүүдээр дамжуулан идэвхтэй оролцож, сав газрын менежементийн төлөвлөгөөг боловсруулж, хэрэгжүүлэхэд орон нутгийн бодлого чиглэлтэй уялдуулж, хэрэгжилтийг хангах ажлыг гишүүдээрээ дамжуулан хэрэгжүүлэх.
5.5.2..
5.5.3. Усны салбарын удирдлага зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгож, аймагт сав газрын зөвлөл байгуулж, орон нутгийн мэргэжилтэнгүүдийг сургалтанд хамруулна.
5.6. Усны нөөцийг хамгаалах, зүй зохистой ашиглах шинжлэх ухааны мэдээлэл, дэвшилтэд арга технологийг уламжлалт зан үйл, ёс суртахууны хэм хэмжээгээр баяжуулан өсвөр залуу үе, нийт иргэдэд сурталчлан түгээн дэлгэрүүлж, нийтийн үйл хэрэг болгох зорилтын хүрээнд дараах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.
5.6.1. Аймгийн төв, сум суурин, баг, хот айлын хэмжээнд ойр орчныхоо усны эхийг хамгаалах, цэвэр ариун байдлыг хангах, сөрөг нөлөөлөлд өртөхөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг авч хэрэгжүүлж хэвшүүлэх.
5.6.2. Ус бохирдуулагч эрсдэлт хүчин зүйлийн талаар хүн амын дундах дадал заншил, мэдлэг хандлагыг судлах судалгааны ажил хийх.
5.6.3. Монголын ард түмний усыг хайрлан хамгаалах, зүй зохистой ашиглах уламжлалт зан үйл, ёс суртахууны хэм хэмжээг орчин үеийн шинжлэх ухааны мэдлэг, дэвшилтэд арга технологиор баяжуулан өсвөр, залуу үе, нийт иргэдэд сурталчлан таниулах ажлыг усны салбарын асуудал хариуцсан байгууллага, албан тушаалтан, боловсрол, соёл, урлаг, хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудтай хамтран тасралтгүй явуулах.
6.6.4. Дэлхийн усны өдөр болон бүс нутгийн хэмжээнд зохион байгуулагдаж байгаа усны чиглэлийн арга хэмжээнд идэвхтэй оролцож, орон нутгийн онцлогт тохируулан хэрэгжүүлж, түүний үр дүнг олон нийтэд тогтмол мэдээлэх.
5.6.5. Усны тахилгын уламжлалт зан үйлийг орчин үеийн соёл иргэншлийн нийтлэг хэм хэмжээ, хүсэл сонирхолтой зохион байгуулж нийтийн хэвшил болгох.
5.6.6. Аймгийн төвийн 3 км тойрогт, сум, суурин газруудад 6 км тойрогт орших гол мөрөн, нуур, цөөрөм, булаг, шанд, уст цэгүүдийг ахуйн болон үйлдвэрийн хог хаягдлаас цэвэрлэх, голын гольдролыг нь сэргээх, тохижуулах, хамгаалах арга хэмжээг нийт иргэд, аж ахуйн нэгж, байгууллагуудыг оролцуулан жилд 2-оос доошгүй удаа (хавар 5 сарын 5, намар 10 сарын 15-нд) зохион байгуулж, түүнд иргэн бүр оролцдог болгож хэвшүүлэх.
ЗУРГАА. “УС”ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙН УДИРДЛАГА, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ
6.1. “Ус” дэд хөтөлбөрийг хэрэгжилтийг аймгийн хэмжээнд аймгийн Засаг дарга болон нутгийн захиргааны байгууллагын байгаль орчны асуудал хариуцсан нэгж хариуцна.
6.2. “Ус” дэд хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажлыг аймгийн хэмжээнд аймгийн Засаг дарга, байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэр, боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, эрүүл мэнд, барилга, хот байгуулалт, нийтийн аж ахуйн асуудал эрхэлсэн оролцогч талууд, мэргэжлийн байгууллагуудын төлөөллийг оролцуулсан аймгийн салбар хороо гүйцэтгэж, үр дүнг аймгийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал болон холбогдох дээд шатны байгууллагад тайлагнана.
ДОЛОО. “УС” ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙН САНХҮҮЖИЛТ, САНХҮҮГИЙН АРГА ХЭРЭГСЭЛ
“Ус” дэд хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах хөрөнгийг дараахь эх үүсвэрээс бүрдүүлнэ:
• Улсын болон орон нутгийн төсөв:
• Монгол Улсын Хөгжлийн сан;
• Шинжлэх Ухаан технологийн сан;
• Аймгийн Байгаль хамгаалах сан;
• Сумын Байгаль хамгаалах сан:
• Гадаад, дотоодын болон олон улсын байгууллагын зээл, хандив, тусламжийн хөрөнгө;
• Иргэн, хуулийн этгээдийн цөлжилттэй тэмцэхэд зориулан олгосон зээл, хандив, тусламжийн хөрөнгө;
• Бусад.
НАЙМ. “УС” ДЭД ХӨТӨЛБӨР ХЭРЭГЖИХ ХУГАЦАА
8.1. Аймгийн “Ус” дэд хөтөлбөр 2012-2021 он хүртэл хэрэгжинэ.
ЕС. “УС” ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ АРГА ЗАМ, ХАМТЫН АЖИЛЛАГАА
9.1. “Ус” үндэсний хөтөлбөр болон холбогдох бусад хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг хангах;
9.2. Усны нөөцийг хамгаалах, зүй зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх чиглэлээр олон улсын байгууллага, хандивлагч орнууд, бүсийн аймгууд болон холбогдох төсөл, бусад арга хэмжээнд оролцох;
9.3. Гадаад орон, олон улсын байгууллагуудтай хамтран ажиллах гэрээ, хэлэлцээр байгуулах, хамтран хэрэгжүүлэх төслийн баримт бичигт усны нөөцийг хамгаалах, нөхөн сэргээх үйл ажиллагааны талаар тусгай заалт, арга хэмжээг тусган хэрэгжүүлэх;
АРАВ. ХЯНАЛТ, ҮНЭЛГЭЭ
10.1. Хөтөлбөрийн хэргжилтийн үр дүнг “Ус” дэд хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх Аймгийн Салбар Хорооноос Ажлын хэсэг гарган зорилт, үйл ажиллагааны чиглэл, хэрэгжүүлэх арга хэмжээ нэг бүрээр тусгай шалгуур үзүүлэлтүүдийн дагуу хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийлгэн дүгнэлт гаргаж Аймгийн Салбар Хороогоор хэлэлцүүлнэ.
10.2. Хөтөлбөрийг хариуцан хэрэгжүүлж байгаа хэлтэс, агентлагууд хагас бүтэн жилээр биелэлтийг нь тооцон аймгийн Засаг даргын тамгын газрын дотоод хяналт, үнэлгээ хариуцсан нэгжээр хяналт шинжилгээ хийлгэнэ.
АРВАН НЭГ. “УС” ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛСНЭЭР ГАРАХ ГОЛ ҮР ДҮН
“Ус дэд хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээр дараах үр дүнд хүрнэ:
11.1. Аймгийн нутаг дэвсгэрийн экосистем, хүн ардын ус хангамжийн эх үүсвэрийн аюулгүй байдлыг хангахад онцгой ач холбогдол бүхий гадаргын урсац бүрэлдэх эх болон ус хангамжийн эх үүсвэрүүдийг хамгаалалтанд авч хамгаалан ирээдүй хойчдоо хүлээлгэн өгөх баталгаа бий болно.
11.2. Хот суурингийн болон хөдөөгийн хүн амыг эрүүл ахуй, стандартын шаардлага хангасан усаар хангана.
11.3. Усны нөөцийн менежемен т боловсронгуй болно.
АРВАН ХОЁР. “УС” ДЭД ХӨӨЛБӨРИЙН ХЭРЭГЖИЛТИЙГ ХЯНАХ ТОГТОЛЦОО, ҮР ДҮНГ ҮНЭЛЭХ ШАЛГУУР
12.1. “Ус” дэд хөтөлбөрийн хэрэгжилтэнд аймгийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал, Засаг даргын зөвлөл, Байгаль орчныг хамгаалах олон нийтийн зөвлөл хяналт тавьж ажиллана.
12.2. “Ус” дэд хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн хяналт, шинжилгээ, үнэлгээг аймгийн Засаг даргын тамгын газрын дотоод хяналт, үнэлгээ хариуцсан нэгж, нутгийн өөрөө удирдах ёсны байгууллага, мэргэжлийн болон судалгааны байгууллага, төрийн бус байгууллагын оролцоотойгоор нэгдсэн төлөвлөгөөний үндсэн дээр жил бүр хийх бөгөөд шаардагдах зардлыг тухайн жилийн орон нутгийн төсөвт тусган санхүүжүүлнэ.
12.3. “Ус” дэд хөтөлбөрийн зорилт бүрийн хэрэгжилтийн үр дүнг үнэлэх шалгуур үзүүлэлтийг зорилт тус бүрээр урьдчилан тодорхойлсон байна. Гол үндсэн шалгуур нь:
12.3.1. Хамгаалалтанд авсан гол, мөрний урсац бүрэлдэх эхийн талбай, ус хангамжийн эх үүсвэрүүдийн тоо болон талбай, эхийг нь хамгаалсан булаг, шанд, усны эх үүсвэрүүдийн тоо.
12.3.2. Олон жилийн дунджаас нэмэгдсэн хур тунадасны хэмжээ, гадаргын ба газрын доорх ус усны талаарх мэдээллийн чанар, тасралтгүй байдал, тэдгээрээс авах мэдээллийн илтгэх чадварын өсөлт.
12.3.3. Ариутгах татуургын хүртээмжийн өсөлт.
12.3.4. Бохир ус цэвэрлэгээний түвшин, байгальд хаях бохирдуулагч бодис болон бохир усны хэмжээний бууралт.
12.3.5. Малын усалгааны цэгийн тооны өсөлт, бэлчээр ашиглалтын сайжралт.
12.3.6. Усны салбарын боловсон хүчний хангамж, мэргэжлийн бэлтгэлийн дээшилсэн түвшин.
12.3.7. Нэгж бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд зарцуулах усны хэмжээний бууралт
_ _ _ ooOoo _ _ _
Аймгийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Тэргүүлэгчдийн Хурлын хуралдаанаас “Усны тухай хууль”- ийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1.1-ийг үндэслэн ТОГТООХ нь:
Нэг .Аймгийн “Ус” – дэд хөтөлбөрийг нэгдүгээр, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх нэгдүгээр үе шатны арга хэмжээний төлөвлөгөөг хоёрдугаар хавсралтаар тус тус баталсугай.
Хоёр. Аймгийн “Ус” дэд хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг ханган ажиллаж, үр дүнг нь жил бүр аймгийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал болон Тэргүүлэгчдэд тайлагнаж байхыг аймгийн Засаг дарга /Ж.БАТСУУРЬ/-д даалгасугай.
Гурав.Дэд хөтөлбөр, төлөвлөгөөний хэрэгжилтэнд хяналт тавьж ажиллахыг аймгийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдэд үүрэг болгосугай.
ДАРГА П.МӨНХЖАРГАЛ
Сүхбаатар аймгийн ИТХТ-ын ...... оны …..тоот
тогтоолын 1 дүгээр хавсралт
“УС” ДЭД ХӨТӨЛБӨР
НЭГ. НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ :
Аймгийн оршин суугчдын усны хэрэглээний түвшин харилцан адилгүй бөгөөд орон сууцанд оршин суугчид хоногт дунджаар 60 - 150 л, хөдөө болон гэр хороололд оршин суугчид дунджаар 5-10 л ус хэрэглэдэг. Ус ашиглалтын хэмжээ жилээс жилд өсөн нэмэгдэх хандлагатай байгаа бөгөөд цаашид суурин газрын усан хангамж, ариутгах татуургын хүртээмжийг сайжруулах, мал аж ахуйн болон газар тариалангийн тогтвортой байдлыг хангах, бэлчээр газар тариалангийн талбайг усжуулах, уул уурхайн болон бусад үйлдвэрлэлийн салбаруудын хөгжлийг тодорхойлоход үндсэн дэд бүтцийн нэг хөгжлийн гол хүчин зүйл нь ус болж байна.
Дэлхийн уур амьсгалын өөрчлөлтийн улмаас гадаргын усны ууршил 2020 онд 39-66 мм, 2050 онд 50-72 мм, 2080 онд 106-193 мм тус тус нэмэгдэх улмаар цэвдэг доошлох хандлагатай байна. Манай аймаг гадаргын болон худаг уст цэгийн тооллогыг 2011 онд зохион байгуулсан дүнгээс үзэхэд нийт гол горхи 69, булаг 307, рашаан 6, нуур 180, худаг 1762, цэвэрлэх байгууламж 2, үерийн хамгаалалтын далан 1, услалтын систем 2, цооног 16 тус тус тоологдсоноос гол горхи 14, нуур 27, булаг шанд 29 тус тус ширгэсэн дүн гарсан нь ус ашиглалт ба усны хэрэглээ харьцангуй бага боловч уур амьсгалын өөрчлөлт, аж ахуйн үйл ажиллагааны нөлөөгөөр усны горим, нөөц, чанарт өөрчлөлт орж хомсдож байгааг илэрхийлнэ..
Аймгийн хэмжээнд ус ашиглалт, усны хэрэглээнд тавих хяналт боловсронгуй бус, энэ талаарх эрх зүйн орчин, нэгдсэн мэдээлэл, хяналтын тогтолцоо хараахан бүрдээгүй байгаа нь ус ашиглалт, усны хэрэглээний мэдээллийг нарийвчлан гаргаж хянах, менежемент хийхэд хүндрэл учруулж байна.
ХОЁР: ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЗАРЧИМ
Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаанд дараахь зарчим баримтална
• Дэвшүүлсэн зорилт, арга хэмжээнүүдийг цаг хугацаа алдалгүй хэрэгжүүлэх
• Усыг зүй зохистой ашиглах, түүний нөөцийг хомсдох бохирдохоос хамгаалах ажилд иргэд, төрийн болон төрийн бус байгууллага, иргэний нийгмийн байгууллага, аж ахуйн нэгжүүдийн оролцоог хангах
• Салбар хоорондын үйл ажиллагааны уялдааг хангаж иж бүрэн хангах
• Эдийн засгийн өсөлтийг нэмэгдүүлэхдээ экологийн тогтвортой байдлыг хадгалах
• Үндэсний болон аймгийн бодлого чиглэл, хөтөлбөр, төлөвлөгөөтэй уялдуулах
ГУРАВ. ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙН ЗОРИЛГО
Аймгийн усны нөөцийг хомсдох бохирдохоос хамгаалах, боломжит нөөцийг зүй зохистой ашиглан аймгийн хөгжлийн түлхүүр болгох, хүний эрүүл орчинд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх төрийн бодлогыг хэрэгжүүлэхэд энэхүү дэд хөтөлбөрийн зорилго оршино.
ДӨРӨВ. ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙН ЗОРИЛТУУД
4.1.Аймгийн усны нөөцийг хамгаалах түүний бүрэлдэн тогтох, цэвэр ариун чанараа хадгалах, байгалийн аясаар нөхөн сэргэх бүхий л боломжийг хангана.
4.2. Нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд усны нөөц, чанарын хяналт-шинжилгээний байнгын, тасралтгүй, шинэ дэвшилтэд технологид суурилсан сүлжээ байгуулан ажиллуулж мэдээлэл удирдлагын шуурхай байдлыг хангана.
4.3. Усны нөөцийн хуримтлалыг бий болгох, хүн амыг эрүүл ахуйн стандартын шаардлагад нийцсэн усаар хангаж, үйлдвэрлэл, хөдөө аж ахуйн ус хангамжийг сайжруулан тогтвортой хөгжлийг тэтгэх.
4.4. Усны нөөцийг зүй зохистой ашиглах, хэмнэх, хаягдал бохир усыг эргүүлэн ашиглах, цэвэрлэх дэвшилтэд технологи нэвтрүүлэх, үерийн аюулаас хамгаалах цогц арга хэмжээг хэрэгжүүлэх, үүнд чиглэсэн аливаа үйл ажиллагаа, санал санаачилгыг хууль тогтоомжийн хүрээнд дэмжинэ.
4.5. Усны нөөц ашиглалтын менежементийг боловсронгуй болгож ус ашиглалтын олон талт харилцааг зохицуулах эрх зүйн орчин, зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох, боловсон хүчнийг чадавхжуулна.
4.6. Усны нөөцийг хамгаалах, зүй зохистой ашиглах шинжлэх ухааны мэдээлэл, дэвшилтэд арга технологийг уламжлалт зан үйл, ёс суртахууны хэм хэмжээгээр баяжуулан өсвөр залуу үе, нийт иргэдэд сурталчлан түгээн дэлгэрүүлж, нийтийн үйл хэрэг болгоно.
.
ТАВ. ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЧИГЛЭЛҮҮД
5.1. Аймгийн усны нөөцийг хамгаалах түүний бүрэлдэн тогтох, цэвэр ариун чанараа хадгалах, байгалийн аясаар нөхөн сэргэх бүхийл боломжийг хангах зорилтын хүрээнд дараах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.
5.1.1. Аймгийн гадаргын усны урсац бүрдэх сав газрын эхэд хамаарах газрыг орон нутгийн тусгай хамгаалалтанд авч ой, ургамлан нөмрөгийг нөхөн сэргээх ажлыг хийх, түймэр хортон шавьжаас хамгаалах арга хэмжээ авах.
5.1.2. Үүлэнд зориудаар нөлөөлж унах хур тунадасны хэмжээг нэмэгдүүлэх ажлыг жил бүр тодорхой төсөв, төлөвлөгөөтэйгээр хэрэгжүүлнэ.
5.1.3. Усан сан бүхий газрын онцгой болон энгийн хамгаалалтын бүс, ус хангамжийн эх үүсвэрийн эрүүл ахуйн бүсийг бүрэн тогтоож, дэглэмийг мөрдүүлэх.
5.1.4. Ус хангамжийн эх үүсвэрийн өнөөгийн байдалд үзлэг хийж, түүний эрүүл ахуйн бүс болон тэжээгдлийн мужид явуулж байгаа болон явуулахаар байгаа усны нөөц, чанар, нөхөн сэлбэлт цэвэршилтэнд сөрөг нөлөө үзүүлж байгаа үйл ажиллагааг зогсоох арга хэмжээг хэрэгжүүлнэ.
5.1.5. Усан хангамжтийн нөхцөл байдлын эрсдлийн үнэлгээ хийнэ.
5.1.6. Хөрсний бохирдлоор бохирдож болох ундны усны судалгааг гаргана.
5.1.6. Булаг шандны эхийг хамгаалах үйл ажиллагааг үргэлжлүүлэн хийж, аймгийн нутаг дэвсгэрт оршдог 20 булаг шандын эхийг тохижуулах хамгаалах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх.
5.2. Нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд усны нөөц, чанарын хяналт-шинжилгээний байнгын, тасралтгүй, шинэ дэвшилтэд технологид суурилсан сүлжээ байгуулан ажиллуулж мэдээлэл удирдлагын шуурхай байдлыг хангах зорилтын хүрээнд дараах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.
5.2.1. Аймгийн ус, цаг уур, орчны шинжилгээний сүлжээнд техник, технологийн шинэчлэл хийж аюулт үзэгдэл болон гамшгаас урьдчилан сэргийлэх, цөлжилтийн үйл явцад хяналт, мониторинг хийх чадавхыг дээшлүүлэх.
5.2.2. Газар доорх усны хяналт-шинжилгээний сүлжээ байгуулж, аймгийн төвийн ус хангамжийн эх үүсвэрийн дэвсгэр талбайг хамарсан хяналт-шинжилгээний цооногуудыг өрөмдөж тоноглон улсын сүлжээнд холбуулах.
5.2.3. Аймгийн хэмжээний усны мэдээлэл боловсруулах, дамжуулах хүчин чадлыг нэмэгдүүлж, программ хангамж, үйл ажиллагааг боловсронгуй болгон орчин үеийн мэдээллийн технологийн дэвшил, ололтыг нэвтрүүлэх замаар усны мэдээллийн санг боловсронгуй болгох.
5.2.4. Аймаг сумдын нуур, цөөрөм, булаг, худаг гэх мэт гадаргын болон газрын гүний усны нөөц зураглалтай болно
5.3. Усны нөөцийн хуримтлалыг бий болгох, хүн амыг эрүүл ахуйн стандартын шаардлагад нийцсэн усаар хангаж, үйлдвэрлэл, хөдөө аж ахуйн ус хангамжийг сайжруулан тогтвортой хөгжлийг тэтгэх зорилтын хүрээнд дараах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.
5.3.1. Сумын төв суурин газруудын ус хангамжийн эх үүсвэрийн эрэл, хайгуулыг хийж, эх үүсвэрийг тогтоон нөөцийг тодорхойлох.
5.3.2. Аймгийн хэмжээнд жил бүр 20–аас доошгүй гүн өрмийн худаг шинээр гаргах, шинэчилсэн засвар хийх замаар бэлчээр ашиглалтыг сайжруулна.
5.3.3. Усалгаатай газар тариаланг өргөжүүлэхэд шаардлагатай цас, борооны ус хуримтлуулах хөв цөөрөм усан санг шинээр бий болгох..
5.3.4. Аймгийн төвийн шинэ хорооллуудын инженерийн шугам сүлжээний өргөтгөл, шинэчлэлтийг хийх.
5.3.5. Сумын сургууль, цэцэрлэг, эмнэлгийн болон нийтийн ахуй үйлчилгээний байгууллагын ус хангамж, ариутгах татуургын системийг шинээр тавьж, шинэчилж ашиглалтанд оруулах.
5.4. Усны нөөцийг зүй зохистой ашиглах, хэмнэх, хаягдал бохир усыг эргүүлэн ашиглах, цэвэрлэх дэвшилтэд технологи нэвтрүүлэх, үерийн аюулаас хамгаалах цогц арга хэмжээг хэрэгжүүлэх, үүнд чиглэсэн аливаа үйл ажиллагаа, санал санаачилгыг хууль тогтоомжийн хүрээнд дэмжиж дараах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.
5.4.1. Томоохон сум суурин газруудын бохир ус цэвэрлэх байгууламжид техник, технологийн шинэчлэл хийж, ашиглалтыг сайжруулан стандартын шаардлагад нийцүүлэх.
5.4.2. Усыг хамгаалах, арвижуулах, хаягдал бохир усыг цэвэршүүлэн эргүүлэн ашиглах санаачилгыг урамшуулах үйл ажиллагааг хэвшил болгох.
5.4.3. Ундны болон бохир усны цэвэрлэгээний хяналтын лабораторыг аймгийн төвд байгуулж үйл ажиллагааг нь боловсронгуй болгох.
5.4.4. Барилга байгууламжийн дээврийг хур тунадасны ус цуглуулах боломжтойгоор хийх, барилга байгууламжийн зураг төсөлд хур борооны усыг хуримтлуулан авах бололцоотой байхаар тусгаж, түүнийг ахуй хэрэглээ болон ногоон байгууламжийн ус хангамжид ашиглах нөхцөлийг бүрдүүлэх.
5.4.5. Аймгийн төв болон бусад сум, суурин газруудын үерийн хамгаалалтын төлөвлөлт, ашиглалт, бүрэн бүтэн байдлыг хянан үзэж, шаардлагатай өөрчлөлтийг хийж боловсронгуй болгох арга хэмжээг авах.
5.4.6. Баруун –Урт сумын ус хангамж ариутгах татуургын тусгай зориулалтын машин механизм, тоног төхөөрөмжийн парк шинэчлэлийг хийх.
5.4.7. Ус хангамж, ариутгах татуургын төвлөрсөн системд холбогдоогүй айл өрх, албан газар болон жуулчны баазуудад байгаль орчинд халгүй жорлон, хаягдал усыг цэвэршүүлэн хэрэглэх дэвшилтэд технологийг нэвтрүүлж, тэдний өдөр тутмын хэрэглээнээс гарах хаягдал бохир усны хэмжээг багасгах.
5.5. Усны нөөц ашиглалтын менежементийг боловсронгуй болгож ус ашиглалтын олон талт харилцааг зохицуулах эрх зүйн орчин, зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох, боловсон хүчнийг чадавхжуулах зорилтын хүрээнд дараах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.
5.5.1. Аймгийн нутаг дэвсгэрт оршдог 2 буюу түүнээс дээш аймгийн нутаг дэвсгэрийг дайран урсдаг голын сав газрын зөвлөлийн үйл ажиллагаанд аймаг төлөөлсөн гишүүдээр дамжуулан идэвхтэй оролцож, сав газрын менежементийн төлөвлөгөөг боловсруулж, хэрэгжүүлэхэд орон нутгийн бодлого чиглэлтэй уялдуулж, хэрэгжилтийг хангах ажлыг гишүүдээрээ дамжуулан хэрэгжүүлэх.
5.5.2..
5.5.3. Усны салбарын удирдлага зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгож, аймагт сав газрын зөвлөл байгуулж, орон нутгийн мэргэжилтэнгүүдийг сургалтанд хамруулна.
5.6. Усны нөөцийг хамгаалах, зүй зохистой ашиглах шинжлэх ухааны мэдээлэл, дэвшилтэд арга технологийг уламжлалт зан үйл, ёс суртахууны хэм хэмжээгээр баяжуулан өсвөр залуу үе, нийт иргэдэд сурталчлан түгээн дэлгэрүүлж, нийтийн үйл хэрэг болгох зорилтын хүрээнд дараах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.
5.6.1. Аймгийн төв, сум суурин, баг, хот айлын хэмжээнд ойр орчныхоо усны эхийг хамгаалах, цэвэр ариун байдлыг хангах, сөрөг нөлөөлөлд өртөхөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг авч хэрэгжүүлж хэвшүүлэх.
5.6.2. Ус бохирдуулагч эрсдэлт хүчин зүйлийн талаар хүн амын дундах дадал заншил, мэдлэг хандлагыг судлах судалгааны ажил хийх.
5.6.3. Монголын ард түмний усыг хайрлан хамгаалах, зүй зохистой ашиглах уламжлалт зан үйл, ёс суртахууны хэм хэмжээг орчин үеийн шинжлэх ухааны мэдлэг, дэвшилтэд арга технологиор баяжуулан өсвөр, залуу үе, нийт иргэдэд сурталчлан таниулах ажлыг усны салбарын асуудал хариуцсан байгууллага, албан тушаалтан, боловсрол, соёл, урлаг, хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудтай хамтран тасралтгүй явуулах.
6.6.4. Дэлхийн усны өдөр болон бүс нутгийн хэмжээнд зохион байгуулагдаж байгаа усны чиглэлийн арга хэмжээнд идэвхтэй оролцож, орон нутгийн онцлогт тохируулан хэрэгжүүлж, түүний үр дүнг олон нийтэд тогтмол мэдээлэх.
5.6.5. Усны тахилгын уламжлалт зан үйлийг орчин үеийн соёл иргэншлийн нийтлэг хэм хэмжээ, хүсэл сонирхолтой зохион байгуулж нийтийн хэвшил болгох.
5.6.6. Аймгийн төвийн 3 км тойрогт, сум, суурин газруудад 6 км тойрогт орших гол мөрөн, нуур, цөөрөм, булаг, шанд, уст цэгүүдийг ахуйн болон үйлдвэрийн хог хаягдлаас цэвэрлэх, голын гольдролыг нь сэргээх, тохижуулах, хамгаалах арга хэмжээг нийт иргэд, аж ахуйн нэгж, байгууллагуудыг оролцуулан жилд 2-оос доошгүй удаа (хавар 5 сарын 5, намар 10 сарын 15-нд) зохион байгуулж, түүнд иргэн бүр оролцдог болгож хэвшүүлэх.
ЗУРГАА. “УС”ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙН УДИРДЛАГА, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ
6.1. “Ус” дэд хөтөлбөрийг хэрэгжилтийг аймгийн хэмжээнд аймгийн Засаг дарга болон нутгийн захиргааны байгууллагын байгаль орчны асуудал хариуцсан нэгж хариуцна.
6.2. “Ус” дэд хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажлыг аймгийн хэмжээнд аймгийн Засаг дарга, байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэр, боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, эрүүл мэнд, барилга, хот байгуулалт, нийтийн аж ахуйн асуудал эрхэлсэн оролцогч талууд, мэргэжлийн байгууллагуудын төлөөллийг оролцуулсан аймгийн салбар хороо гүйцэтгэж, үр дүнг аймгийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал болон холбогдох дээд шатны байгууллагад тайлагнана.
ДОЛОО. “УС” ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙН САНХҮҮЖИЛТ, САНХҮҮГИЙН АРГА ХЭРЭГСЭЛ
“Ус” дэд хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах хөрөнгийг дараахь эх үүсвэрээс бүрдүүлнэ:
• Улсын болон орон нутгийн төсөв:
• Монгол Улсын Хөгжлийн сан;
• Шинжлэх Ухаан технологийн сан;
• Аймгийн Байгаль хамгаалах сан;
• Сумын Байгаль хамгаалах сан:
• Гадаад, дотоодын болон олон улсын байгууллагын зээл, хандив, тусламжийн хөрөнгө;
• Иргэн, хуулийн этгээдийн цөлжилттэй тэмцэхэд зориулан олгосон зээл, хандив, тусламжийн хөрөнгө;
• Бусад.
НАЙМ. “УС” ДЭД ХӨТӨЛБӨР ХЭРЭГЖИХ ХУГАЦАА
8.1. Аймгийн “Ус” дэд хөтөлбөр 2012-2021 он хүртэл хэрэгжинэ.
ЕС. “УС” ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ АРГА ЗАМ, ХАМТЫН АЖИЛЛАГАА
9.1. “Ус” үндэсний хөтөлбөр болон холбогдох бусад хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг хангах;
9.2. Усны нөөцийг хамгаалах, зүй зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх чиглэлээр олон улсын байгууллага, хандивлагч орнууд, бүсийн аймгууд болон холбогдох төсөл, бусад арга хэмжээнд оролцох;
9.3. Гадаад орон, олон улсын байгууллагуудтай хамтран ажиллах гэрээ, хэлэлцээр байгуулах, хамтран хэрэгжүүлэх төслийн баримт бичигт усны нөөцийг хамгаалах, нөхөн сэргээх үйл ажиллагааны талаар тусгай заалт, арга хэмжээг тусган хэрэгжүүлэх;
АРАВ. ХЯНАЛТ, ҮНЭЛГЭЭ
10.1. Хөтөлбөрийн хэргжилтийн үр дүнг “Ус” дэд хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх Аймгийн Салбар Хорооноос Ажлын хэсэг гарган зорилт, үйл ажиллагааны чиглэл, хэрэгжүүлэх арга хэмжээ нэг бүрээр тусгай шалгуур үзүүлэлтүүдийн дагуу хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийлгэн дүгнэлт гаргаж Аймгийн Салбар Хороогоор хэлэлцүүлнэ.
10.2. Хөтөлбөрийг хариуцан хэрэгжүүлж байгаа хэлтэс, агентлагууд хагас бүтэн жилээр биелэлтийг нь тооцон аймгийн Засаг даргын тамгын газрын дотоод хяналт, үнэлгээ хариуцсан нэгжээр хяналт шинжилгээ хийлгэнэ.
АРВАН НЭГ. “УС” ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛСНЭЭР ГАРАХ ГОЛ ҮР ДҮН
“Ус дэд хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээр дараах үр дүнд хүрнэ:
11.1. Аймгийн нутаг дэвсгэрийн экосистем, хүн ардын ус хангамжийн эх үүсвэрийн аюулгүй байдлыг хангахад онцгой ач холбогдол бүхий гадаргын урсац бүрэлдэх эх болон ус хангамжийн эх үүсвэрүүдийг хамгаалалтанд авч хамгаалан ирээдүй хойчдоо хүлээлгэн өгөх баталгаа бий болно.
11.2. Хот суурингийн болон хөдөөгийн хүн амыг эрүүл ахуй, стандартын шаардлага хангасан усаар хангана.
11.3. Усны нөөцийн менежемен т боловсронгуй болно.
АРВАН ХОЁР. “УС” ДЭД ХӨӨЛБӨРИЙН ХЭРЭГЖИЛТИЙГ ХЯНАХ ТОГТОЛЦОО, ҮР ДҮНГ ҮНЭЛЭХ ШАЛГУУР
12.1. “Ус” дэд хөтөлбөрийн хэрэгжилтэнд аймгийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал, Засаг даргын зөвлөл, Байгаль орчныг хамгаалах олон нийтийн зөвлөл хяналт тавьж ажиллана.
12.2. “Ус” дэд хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн хяналт, шинжилгээ, үнэлгээг аймгийн Засаг даргын тамгын газрын дотоод хяналт, үнэлгээ хариуцсан нэгж, нутгийн өөрөө удирдах ёсны байгууллага, мэргэжлийн болон судалгааны байгууллага, төрийн бус байгууллагын оролцоотойгоор нэгдсэн төлөвлөгөөний үндсэн дээр жил бүр хийх бөгөөд шаардагдах зардлыг тухайн жилийн орон нутгийн төсөвт тусган санхүүжүүлнэ.
12.3. “Ус” дэд хөтөлбөрийн зорилт бүрийн хэрэгжилтийн үр дүнг үнэлэх шалгуур үзүүлэлтийг зорилт тус бүрээр урьдчилан тодорхойлсон байна. Гол үндсэн шалгуур нь:
12.3.1. Хамгаалалтанд авсан гол, мөрний урсац бүрэлдэх эхийн талбай, ус хангамжийн эх үүсвэрүүдийн тоо болон талбай, эхийг нь хамгаалсан булаг, шанд, усны эх үүсвэрүүдийн тоо.
12.3.2. Олон жилийн дунджаас нэмэгдсэн хур тунадасны хэмжээ, гадаргын ба газрын доорх ус усны талаарх мэдээллийн чанар, тасралтгүй байдал, тэдгээрээс авах мэдээллийн илтгэх чадварын өсөлт.
12.3.3. Ариутгах татуургын хүртээмжийн өсөлт.
12.3.4. Бохир ус цэвэрлэгээний түвшин, байгальд хаях бохирдуулагч бодис болон бохир усны хэмжээний бууралт.
12.3.5. Малын усалгааны цэгийн тооны өсөлт, бэлчээр ашиглалтын сайжралт.
12.3.6. Усны салбарын боловсон хүчний хангамж, мэргэжлийн бэлтгэлийн дээшилсэн түвшин.
12.3.7. Нэгж бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд зарцуулах усны хэмжээний бууралт
_ _ _ ooOoo _ _ _
Ñ¿õáààòàð àéìãèéí
ÈÒÕ-ûí îíû òîîò
òîãòîîëûí
2 äóãààð õàâñðàëò
АЙМГИЙН “УС” ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙГ 2013-2015 ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
|
№
|
Зорилт
|
Авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээ
|
Хэрэгжүүлэх хугацаа
|
Хариуцах байгууллага
|
Өртөг зардал /саятөгрөг/
|
|
1
|
Аймгийн усны нөөцийг хамгаалах
түүний бүрэлдэн тогтох, цэвэр ариун чанараа хадгалах, байгалийн аясаар сэргэõ бүхийл боломжийг хангана.
|
1. Õýðëýí голын урсац бүрэлдэх эхийн экосистемийн
өнөөгийн төлөв байдалд үнэлгээ өгч, урсац бүрэлдэх эхийн хилийг тогтоон шаардлагатай
арга хэмжээ авна.
|
2013-2016
|
БОАЖГ, УЦУОША, Ò¿ìýíöîãò сумын ЗДТГ, Хэрлэн голын сав газрын зөвлөл
|
|
|
2 Óñíû ñàí
á¿õèé ãàçðûí íîãîîí á¿ñèéã õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, ºðãºæ¿¿ëýõ àæëûã æèë бүр
õóâààðüòàéãààð çîõèîí áàéãóóëíà.
|
|
|
1.5
|
||
|
3. Àéìãèéí
òºâèéí áîëîí çàðèì ñóìäûí óíäíû ýõ
¿¿ñâýð¿¿äèéí òýæýýìæèéí ìóæèéã òîãîîí õàìãààëàëòàíä àâíà.
|
|
|
2.5
|
||
|
4. Үүлэнд зориудаар
нөлөөлж хур тунадас нэмэгдүүлэх ажлыг жил бүр тодорхой төсөв төлөвлөгөөтэйгээр
зохион байгуулж үр дүнг тооцож ажиллана.
|
2013-2016
|
УЦУОША, СумдынЗДТГ
|
50.0
|
||
|
5. Уснû сан бүхий газар, ус хангамжийн эх үүсвэрийн хамгаалалтын
болон эрүүл ахуйн бүсийг бүрэн тогтооõ àæëûã á¿ðýí õèéæ, îðîí íóòãèéí òóñãàé
õàìãààëàëòàíä àâ÷ , øààðäëàãàòàé àðãà õýìæýýã òóõàé á¿ð àâ÷ áàéíà.
|
2013-2016
|
БОАЖГ, ЭМГ, ГХБХБГ, СумдынЗДТГ
|
7.5
|
||
|
6. Уул уурхайн үйлдвэрүүдийн
усны ашиглалтанд үзлэг хийж, тоолууржуулах ажлыг зохион байгуулна.
|
2013-2016
|
БОАЖГ, МХГ, ÈÍÁ
|
1.0
|
||
|
7. 2011 оны усны
тооллогын дүнд үндэслэн жил бүр гадаргын ус болон худаг, уст цэгийн тооллого хийж
өөрчлөлтийг бүртгэж мэдээллийн санг шинэчилж баяжуулна.
|
|
ÁÎÀÆÃ,ÕÕÀÀÆįÃ, Ñóìäûí ÇÄÒÃ
|
|
||
|
8. Тохижуулагдаагүй
үлдсэн булаг шандны тооллогыг хийн, булаг шанд тохижуулах ажлыг үргэлжлүүлж аймгийн
хэмжээний бүх булаг, шанд, рашааны эхийг тохижуулж, хамгаална.
|
2013-2016
|
БОАЖГ, СумдынЗДТГ
|
30.0
|
||
|
|
|
|
|
||
|
2
|
Нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд усны нөөц, чанарын хяналт-шинжилгээний байнгын,
тасралтгүй, шинэ дэвшилтэд технологид суурилсан сүлжээ байгуулан ажиллуулж мэдээлэл
удирдлагын шуурхай байдлыг хангана.
|
1. Усны хяналт шинжилгээний òºëºâëºãºº боловсруулж
хэрэгжилтийг хангаíà.
|
2013
|
БОАЖГ
|
10.0
|
|
2. Аймгийн ус, цаг уур, орчны шинжилгээний сүлжээнд техник, технологийн шинэчлэл
хийж аюулт үзэгдэл болон гамшгаас урьдчилан сэргийлэх, цөлжилтийн үйл явцад хяналт,
мониторинг хийх чадавхыг дээшлүүлíэ.
|
2013-2016
|
УЦУОШГ
|
50.0
|
||
|
3. Ãàçðûí
äîîðõè óñíû õÿíàëò øèнæèëãýýíèé óëñûí ñ¿ëæýýíä õàìðàãäàæ óóë óóðõàéí õÿíàëòûí
öîîíîãóóä áîëîí àéìãèéí òºâ Áàðóóí - Óðò ñóìûí óñ õàíãàìæèéí ýõ ¿¿ñâýðèéí
äýâñãýð òàëáàéã õàìàðñàí õÿíàëò-øèíæèëãýýíèé öîîíîãóóäûã ºðºìäºæ
òîíîãëîíî. (өрөмдлөгийн
хэмжээ 120 м, 3 цооног, 40-45 м гүн)
|
2013
|
БОАЖГ
|
50.0
|
||
|
4. Áàðóóí –
Óðò, Ò¿ìýíöîãò ñóìûí öýâýðëýõ áàéãóóëàìæèéí öýâýðøèëòèéí ò¿âøèíä áàéíãûí
õÿíàëò òàâüæ, öýâýðëýãäýí ãàð÷ áóé óñíû öýâýðøèëòèéí çýðãèéã òîãòîîæ, óñíû ýõ
¿¿ñâýðò íºëººëæ áóé áàéäàëä ä¿í øèíæèëãýýã òîãòìîë õèéíý.
|
2013
|
ÌÕÃ
|
|
||
|
5. Гадаргын болон газрын доорх усны хяналт шинжилгээний
хэмжилтийн автомат багаж байрлуулах
|
2012-2015
|
БОАЖГ, УЦУОША
|
50.0
|
||
|
6. Аймгийн хэмжээний усны мэдээлэл боловсруулах, дамжуулах хүчин чадлыг нэмэгдүүлж,
программ хангамж, үйл ажиллагааг боловсронгуй болгон орчин үеийн мэдээллийн технологийн
дэвшил, ололтыг нэвтрүүлэх замаар усны мэдээллийн санг боловсронгуй болгоно.
|
2013-2015
|
БОАЖГ
|
5.0
|
||
|
3
|
Усны нөөцийн хуримтлалыг бий болгох, хүн амыг эрүүл ахуйн стандартын шаардлагад
нийцсэн усаар хангаж, үйлдвэрглэл, хөдөө аж ахуйн ус хангамжийг сайжруулан тогтвортой
хөгжлийг тэтгэх.
|
1. Íàðàí ,Áàÿíäýëãýð,
Ò¿âøèíøèðýý зэрэг сумдын газрын доорх усны
эрэл, хайгуулын гидрогеологийн судалгааг хийж, ашиглах боломжтой усны нөөцийг
тогтооно.
|
2010-2015
|
БОАЖГ, ГХБХБГ
|
100.0
|
|
2. Àéìãèéí òºâ
òîìîîõîí ñóóðèí ãàçàðò öýâýð áîõèð óñíû øèíæèëãýýíèé èòãýìæëýãäñýí ëàáîðàòîðè
áàéãóóëàõ ºðãºòãºõ àðãà õýìæýý àâ÷ , ã¿éöýòãýëèéí ÷àäâàðûã íü ñàéæðóóëàõ
çîðèëãîîð îð÷èí ¿åèéí ìýäðýìæòýé àíàëèòèê áàãàæ òºõººðºì溺ð òîíîãëîí óñíû
÷àíàðûí òºëºâ áàéäàë, áîõèðäëûí òàëààðõè
ìýäýýëýëëýýð õýðýãëýã÷äèéã õàíãàõ áîëîí õÿíàëòûí ñèñòåìèéã
áîëîâñðîíãóé áîëãîíî.
|
2012 îíîîñ
|
ÕÁÕ, ÓÖÓÎØÀ, ÁÎÀÆÃ, Áàðóóí -Óðò ñóì áîëîí õîëáîãäîõ
ñóìäûí ÇÄÒÃ
|
150.0
|
||
|
3. Àëñëàãäñàí
áîëîí æèæèã ñóóðèí ãàçðûí èðãýäèéí, ìºí ìàë÷äûí óíäíû óñíû ýõ ¿¿ñâýðò ÷àíàðûí
øèíæèëãýý õèéõ çîðèóëàëòòàé 纺âðèéí ëàáîðàòîðèîð õàíãàõ àðãà õýìæýýã
õýðýãæ¿¿ëíý.
|
2012 îíîîñ
|
ÕÁÕ, МХГ, ÝÌÃ,ÁÎÀÆÃ, ñóìäûíÇÄÒÃ
|
|
||
|
4. Óñ ò¿ãýýõ
ñàíãóóäûã çàñâàðëàõ, øèíý÷ëýõ çàìààð ãýð õîðîîëëûí óñàí õàíãàìæ, ò¿¿íèé
íºõöºëèéã ñàéæðóóëíà.
|
2013 îíîîñ
|
Ñóìäûí ÇÄÒÃ, ĺðâºëæ Îͪ¯Ã
|
|
||
|
5. Жилд 15 худаг
шинээр гаргах замаар бэлчээрийн усан хангамжийг нэмэгдүүлж, ашиглалтгүй байгаа
алсын бэлчээрийг ашиглах боломжийг бүрдүүлнэ.
|
2012-2015
|
ХБХ,ÕÕÀÀÆįÃ, Ñóìûí ÇÄÒÃ
|
|
||
|
6. Малчид, малчдын бүлгийн хүчээр энгийн гар худаг гаргах ажлыг урамшуулах хөдөлгөөн өрнүүлж дүгнэх
|
2013-2015
|
ÕÕÀÀÆįÃ, Ñóìûí ÇÄÒÃ
|
30.0
|
||
|
7. Экологийн цэвэр үйлдвэрлэл эрхлэх, усыг даõèн ашиглах, дэвшилтэт
технолги нэвтрүүлсэн иргэд, ААН, байгууллагыг урамшуулах механизм бий болгох
|
2012-2015
|
БОАЖГ
|
|
||
|
8.Áàðóóí - Óðò хотын
ус хангамжийн эх үүсвэрийн барилга, байгууламж, технологийн тоног төхөөрөмжийн
шинэчлэл хийнэ.
|
2013-2016
|
ГХБХБГ
|
|
||
|
9. Áóñàä ñóì, сууðèí
ãàçðûí óñíû ñèñòåìèéí сүлжээã шинэчлэõ àæëûã ýýëæ äàðààòàé õýðýãæ¿¿ëíý.
|
2013-2015
|
ÕÁÕ, ÃÕÁÕÁÃ
|
|
||
|
10. Хуучин ашиглагдаж
байсан услалтын системийг шинэчилж сэргээн засварлах, усыг хэмнэлттэй үр ашигтай
ашиглах усëàëòûí системийн толгойí барилга байгууламжийг шинэ÷èëýí çàñâàðëàõ арга хэмжээ авна.
|
2013-2015
|
ХХААЖДҮГ, сумынЗДТГ
|
1.8 (тэрбум)
|
||
|
|
|
|
|
||
|
12. Сумдын эрэлт
хэрэгцээ захиалгад үндэслэн сумдад хөв цөөрөм байгуулàõ ñóäàëãààã ìýðãýæëèéí
áàéãóóëëàãààð ñóäëóóëæ, áàéãóóëàõ àðãà
õýìæýýã àâíà
|
2013 оноос
|
БОАЖГ
|
100.0
|
||
|
4
|
Усны нөөцийг зүй зохистой ашиглах, хэмнэх, хаягдал бохир усыг эргүүлэн ашиглах,
цэвэрлэх дэвшилтэд технологи нэвтрүүлэх, үерийн аþулаас хамгаалах цогц арга хэмжээг
хэрэгжүүлэх, үүнд чиглэсэн аливаа үйл ажиллагаа, санал санаачилгыг хууль тогтоомжийн
хүрээнд дэмжинэ.
|
1. Аймгийн хэмжээнд
ус ашиглагчдын судалгааг нарийвчлан ãàðãàæ, мэдээллийн санг бүрдүүлэн, өөрчлөлтийг
тухай бүр нь хөтлөнө.
|
2013-2014
|
БОАЖГ, СумдынЗДТГ
|
|
|
|
|
|
|
||
|
3. Ус ашиглагчдыг
тоолууржуулах ажлыг зохион байгуулж, хоногт ашиглуулах усны хэмжээг тооцон хоногт
50-100 шоометр ус ашиглагчийн дүгнэлтийг аймгийн Байгаль орчны асуудал хариуцсан
нэгж, 50 шоометр хүртэл дүгнэлтийг сумын Засаг даргын томилсон албан тушаалтан
гаргасны үндсэн дээр ус ашиглах гэрээ байгуулна.
|
2012-2015
|
ÌÕÃ, ÁÎÀÆÃ, ñóìäûí ÇÄÒÃ
|
|
||
|
4. Øèíýýð
áàðèãäàõ îðîí ñóóö, èíæåíåðèéí øóãàì
ñ¿ëæýý á¿õèé áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí óíäíû öýâýð óñíû øóãàìûã àõóéí õýðýãëýýíèé
óñíààñ ñàëãàõ , óíäíû õýðýãëýýíèé õàÿãäàë /ñààðàë/ óñûã öýâýðø¿¿ëýí àõóéí
ñèñòåìä õýðýãëýõ, àõóéí õýðýãëýýíèé
óñûã öýâýðø¿¿ëýí íîãîîí áàéãóóëàìæèéí óñàëãààíä õýðýãëýõ èíæåíåðèéí øèéäëèéã
ñóäëàí çóðàã òºñºëä òóñãóóëàí õýðýãæ¿¿ëíý.
|
2012 îíîîñ
|
ÕÁÕ, ÃÕÁÕÁÃ, ÁÎÀÆÃ
|
|
||
|
5. Усыг хамгаалах,
арвижуулах, бохир усыг цэвэршүүлэн эргүүлэн ашиглах санаачлага гаргасан иргэн,
аж ахуйн нэгж, байгууллагыã дэмжиж урамшуулах зохицуулалтьг механизмыг бий болгоно.
|
2012-2015
|
ÕÁÕ,БОАЖГ, УЦУОША
|
10.0
|
||
|
6. Орчин үеийн ашиглалтын зардал хямд автоматжилт,
механикжилт, найдваржилтийн түвшин өндөр, эрчим хүч, шатах тослох материал бага зарцуулдаг, эдэлгээний хугацаа урттай техник, тоног төхөөрөмжөөр тоноглох замаар ус сувгийн үйлдвэрлэл үйлчилгээний технологийг шинэчлэх ажлыг дэс дараатай хэрэгжүүлэх
|
2012-2015
|
ГХБХБГ
|
|
||
|
7. Ус хангамж, ариутгах
татуургын системгүй айл өрх, албан газрууд, иргэдэд байгаль орчин, усны нөөцөд
халгүй ариун цэврийн байгууламж (био болон
хуурай жорлон) усыг
цэвэршүүлэн хэрэглэхэд хялбар технологи нэвтрүүлж, тэдний өдөр тутмын хэрэглээ
болгон үүсэх бохир усны хэмжээг багасгана.
|
2012-2015
|
ГХБХБГ, БОАЖГ, СумдынЗДТГ
|
|
||
|
8. Аймгийн төвèéí
үерийн хамгаалалтын төлөвлөлт, ашиглалт, бүрэн бүтэн байдалд хяналт тавьж, шаардлагатай
өөрчлөлтийг хийн боловсронгуй болгоно.
|
2010-2015
|
ÕÁÕ,ГХБХБГ, ОБГ,
СумдынЗДТГ
|
560.0
|
||
|
9. Óóë óóðõàéí ¿éëäâýðëýëèéí òåõíîëîíèéí õýðýãöýýíèé óñûã 100 õóâü
ýðã¿¿ëýí àøèãëóóëàõ òåõíîëãèéí ñóäàëæ íýâòð¿¿ëíý.
|
2012 îíîîñ
|
ÕÁÕ, ÁÎÀÆÃ, ÌÕÃ
|
|
||
|
5
|
Усны нөөц ашиглалтын менежементийг боловсронгуй болгож ус ашиглалтын олон
талт харилцааг зохицуулах эрх зүйн орчин, зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох,
боловсон хүчнийг чадавхжуулна.
|
1. Õýðëýí голûí ñàâ ãàçðûí çºâëºëèéí
¿éë àæèëëàãààíä àéìàã òºëººëñºí
ãèø¿¿äýýð äàìæóóëàí èäýâõèòýé îðîëöîæ, ñàâ ãàçðûí ìåíåæìåíòèéí òºëºâëºãººã
áîëîâñðóóëæ, õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã õýâø¿¿ëíý.
|
2013-2015
|
ÕÁÕ, ÁÎÀÆÃ, Ò¿ìýíöîãò ñóìûí ÇÄÒÃ
|
-
|
|
2. Àéìàã, ñóìäûí èðãýäèéí Òºëºëºã÷äèéí Õóðëûí
Òýðã¿¿ëýã÷äèéí ýðõ õýìæýýíä
øèéäâýðëýõ øààðäëàãà á¿õèé ãîëûí ñàâ ãàçðûí çºâëºë áàéãóóëàõ àæëûã äýìæèí
àæèëëàæ, ñàâ ãàçðûí óñíû íººöèéã çîõèñòîé àøèãëàõ, õàìãààëàõàõ, íºõºí ñýðãýýõ
àðãà õýìæýýíèé òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàí áàòàëæ, õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâüæ
àæèëëàíà.
|
2013 îíîîñ
|
ÕÁÕ, ÁÎÀÆÃ, ñóìäûí ÇÄÒÃ
|
|
||
|
3. Усны нөөцийг
хамгаалах чиглэлээр хэрэгжиж буй төсөл хөтөлбөрийн судалгаа мэдээллийн санг бүрдүүлж,
мэдээ тайлан тогтмол авч тэдний үйл ажиллагааг аймгийн бодлого шийдвэртэй уялдуулан
зохицуулна.
|
2012-2015
|
БОАЖГ, СумдынЗДТГ
|
|
||
|
4. Ñумдад гол, горхи
булаг шанд түшиглэсэн хөв цөөрөм байгуулах боломжтой газрын судалгааг төсөл хөтөлбөр,
мэргэжлийн байгууллагын дэмжлэгтэй гаргаж, хөв, цөөрөмд түшиглэсэн жимс жимсгэнэ,
хүнсний ногооны аж ахуйн байгуулах талаар Өмнөговь аймгийн туршлагыг нэвтрүүлэх
ажлыг зохион байгуулна.
|
2012-2015
|
БОАЖГ, ÕÕÀÀÆįà СумдынЗДТГ
|
|
||
|
6
|
Усны нөөцийг хамгаалах, зүй зохистой ашиглах шинжлэх ухааны мэдээлэл, дэвшилтэд
арга технологийг уламжлалт зан үйл, ёс суртахууны хэм хэмжээгээр баяжуулан өсвөр
залуу үе, нийт иргэдэд сурталчлан түгээн дэлгэрүүлж, нийтийн үйл хэрэг болгоно.
|
1. Аймгийн төв, сум суурин, баг, хот
айлын хэмжээнд ойр орчныхоо усны эхийг хамгаалах, цэвэр ариун байдлыг хангах,
сөрөг нөлөөлөлд өртөхөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг авч хэрэгжүүлж хэвшүүлíý.
|
2013-2015
|
БОАЖГ, ЭМГ, ÌÕÃ СумдынЗДТГ
|
-
|
|
2. Уснаас шалтгаалан бий болох өвчлөлтийн тандалт, урьдчилан сэргийлэлтийг
сайжруулах үйл ажиллагааг òºëºâëºãºº ãàðãàæ, эрчимжүүлíý.
|
2013--2015
|
ЭМГ
|
10.0
|
||
|
3. Монголын ард
түмний усыг хайрлан хамгаалах, зүй зохистой ашиглах уламжлалт зан үйл , ёс суртахууны
хэмхэмжээг орчин үеийн шинжлэх ухааны мэдлэг, дэвшилтэд арга технологиор баяжуулан
өсвөр, залуу үе, нийт ард иргэдэд сурталчлан таниулах ажлыг боловсрол, соёл урлаг,
хэвлэл мэдээллийн байгууллагатай хамтран тогтмол явуулж хэвшинэ.
|
2012-2015
|
БСГ, БОАЖГ, ОНТ, ТТСонин
|
0.5
|
||
|
4. Дэлхийн усны өдөр болон бүс нутгийн
хэмжээнд зохион байгуулагдаж байгаа усны чиглэлийн арга хэмжээнд идэвхтэй оролцож,
орон нутгийн онцлогт тохируулан хэрэгжүүлж, түүний үр дүнг олон нийтэд тогтмол
мэдээллэнэ.
|
-
|
БОАЖГ
|
-
|
||
|
5. Усны тахилгын уламжлалт зан үйлийг
орчин үеийн соёл иргэншлийн нийтлэг хэм хэмжээ, хүсэл сонирхолтой зохион байгуулж
нийтийн хэвшил болгоно.
|
-
|
БОАЖГ, СумдынЗДТГ
|
-
|
||
|
6. Аймгийн төвийн 2-5 км тойрогт, сум,
суурин газруудад 10 км тойрогт орших гол мөрөн, нуур, цөөрөм, булаг, шанд, уст
цэгүүдийг ахуйн болон үйлдвэрийн хог хаягдлаас цэвэрлэх, голын гольдролыг нь сэргээх,
тохижуулах, хамгаалах арга хэмжээг нийт иргэд, аж ахуйн нэгж, байгууллагуудыг
оролцуулан жилд 2-оос доошгүй удаа (хавар 5 сарын 5, намар 10 сарын
15-нд) зохион байгуулж, түүнд иргэн бүр оролцдог болгож хэвшүүлнэ.
|
2013 -2015
|
БОАЖГ, СумдынЗДТГ
|
0.5
|
Та ус дэд хөтөлбөрт оруулах саналаа 2013 оны 04-р сарын 05-ны дотор mooeo_2007@yahoo.com хаягаар явуулна уу.
Subscribe to:
Posts (Atom)